Geschiedenis.nl

_{Foto Bundesarchiv:  Porträt Reinhard Heydrich in der Uniform eines SS-Gruppenführers ca. 1940/1941} 

Als kind kreeg Laurent Binet voor het eerst de geschiedenis van de aanslag op Reinhard Heydrich te horen. Zijn vader vertelde hem over het Tsjechoslowaakse commando dat in 1942 de protector van Bohemen en Moravië liquideerde. Deze anekdote was het begin van een levenslange fascinatie van de schrijver, resulterende in dit boek. 

 

Himmlers hersenen heten Heydrich is geen gewone geschiedenis van de aanslag op Heydrich. Daarvan zijn er volgens Binet al genoeg verschenen. Hij vertelt dan ook niet alleen de geschiedenis van de aanslag, maar schrijft over zijn eigen obsessie met het onderwerp. Zelf noemt hij het een infra-roman, een geschiedenis vertelt als roman, met als enige beperking dat er geen gebruik gemaakt mag worden van fictie. Geen verzonnen details of dialogen om het verhaal kleur te geven dus. Binet wil het bij de feiten houden. 

 

Dat laatste wil niet zeggen dat hij een onbevooroordeeld beeld schetst: ‘Ik kan alleen maar hopen dat de transparante spiegel van de historische werkelijkheid nog doorzichtig zal blijven achter de dikke weerspiegelende laag van idealisering die ik ga aanbrengen in dit fabelachtige verhaal’, zo begint het boek. Heydrich is de grote schurk van het verhaal, ‘het blonde beest’, ‘de meeste gevaarlijke man van het Derde Rijk’, die met harde hand regeerde over het rijksprotectoraat Bohemen en Moravië. Gabčik is de held van het verhaal, een bescheiden Slowaak die samen met de Tsjech Kubiš de aanslag op Heydrich uitvoerde om het Tsjechoslowaakse verzet nieuw leven in te blazen. 

 

Met veel vaart vertelt Binet over de carrière van Heydrich in het Derde Rijk. Hoe hij het verzet in het geannexeerde Sudetenland de kop indrukte en tussen de bedrijven door de Holocaust voorbereidde. Ondertussen schetst hij een beeld van de voorbereidingen van Gabčik en Kubiš op hun aanslag. Die verliep niet zonder problemen en, zoals in elk verhaal over de strijd tussen goed en kwaad, was er ook verraad in het spel. De apotheose van het boek is een vuurgevecht in de Sint-Cyrillus en Sint-Methodiuskerk in Praag. Tegenwoordig is hier een museum gevestigd dat de nationale helden Gabčik en Kubiš eer betoont.

De geschiedenis wordt afgewisseld met een bijna maniakale zoektocht van de schrijver naar details. Was de Mercedes waarin Heydrich reed op het moment van de aanslag groen of zwart? Binet kan pagina’s lang doorgaan over een dergelijke vraag. Daarnaast plaatst hij zijn eigen kanttekeningen bij enkele historische gegevens. Zo wordt de lange en blonde Heydrich vaak gezien als de verpersoonlijking van het Arische ideaal. Volgens Binet kan dit, gezien zijn dikke, bijna negroïde lippen en zijn lange haakneus, nauwelijks het geval zijn. 

Ondanks, of dankzij, de persoonlijke betrokkenheid van de schrijver bij zijn onderwerp, leest deze avonturenroman als een trein. Binet wil duidelijk maken dat de aanslag niet zinloos was, ondanks de zware represailles van de Duitsers die erop volgden. Heydrich, ‘het blonde beest’ was immers dood en dit boek is een eerbetoon aan de nationale helden die hun leven daarvoor gaven.