Geschiedenis.nl

Een dramatische geschiedenis over veelal arme, ongeletterde, Zeeuwse landarbeiders die geen enkel idee hadden wat ze in de tropen te wachten stond. Braziliaanse Koorts wordt met crowdfunding mogelijk gemaakt. Het publiek financiert via de website www.braziliaansekoorts.nl van tevoren deze film over een weinig bekende emigratiegeschiedenis.

 

Rond 1858 werden op het Zeeuwse platteland mensen geronseld om naar Brazilië te verhuizen. Dat land was op zoek naar goedkope arbeidskrachten. De Zeeuwen vertrokken op overvolle zeilschepen om nooit meer terug te keren. In Brazilië wachtte een bikkelhard bestaan: grondbezit bleek een leugen en de beloofde comfortabele woning was veelal niet meer dan een paar boomstammen met een dak van palmbladeren. Geld om terug te keren hadden deze mensen niet.

Dat verklaart waarom er nu in Brazilië families zijn met Zeeuwse namen als Boone, Laurett, Heule, Van Schaffel, Smoor, Louwers en Den Hollander. Vandaag de dag spreekt nog slechts een handjevol nazaten van deze pioniers, die wonen in dorpjes als Holanda, Holandinha, Garrafâo en Panorama, Zeeuws. Uiteraard laten filmmakers Monique Schoutsen en Arjan van Westen straks deze nazaten van de Zeeuwse landverhuizers in Braziliaanse Koorts aan het woord. 

Ronduit dramatisch is het lot dat de Zeeuwse families trof die hadden getekend om naar het gebied Mucuri te gaan. Zij vonden een tropische hel. Ziekte, kindersterfte, desillusie, alcoholisme, honger en dood. Dat deze emigranten voor vijf gulden enkel een reis overleven hadden geboekt, werd bekend dankzij een Duitse arts die in 1859 de kolonie Mucuri bezocht. Hij maakte een huiveringwekkend verslag: ,,Overal lagen zieken, vooral met verzwakte benen en diepe beenwonden. Hele families lagen te bed of wat daarvoor door moest gaan.” 

_{Foto rechts: Nazaten van Zeeuwse emigranten in Panorama gefotografeerd in 1978 door dagblad De Stem-journalist Rein van der Helm}

Veel families trokken later dan ook naar andere gebieden in Brazilië. En sommigen wisten te overleven en vermengden zich met andere migranten. Zodat tegenwoordig Zeeuwse familienamen in de Vale do Rio Mucuri, met soms kleine veranderingen: zoals Colen (Koole) en Hoogestein (Hagesteyn) voorkomen. 

In 2008 verscheen het boek Op een dag zullen ze ons vinden, Een Zeeuwse geschiedenis in Brazilië van Ton Roos en Margje Eshuis. Dit echtpaar kwam in 1975 als missionair werkers terecht in Espirito Santo. Ze kwamen in dit ‘Siberië van Brazilië ‘in contact met nazaten van een toen nog zo goed als vergeten emigrantengroep. Het boek van het gepensioneerde zendingsechtpaar werd onder de titel Os Capixabas Holandeses ook in het Braziliaans vertaald en onder de nazaten verspreid. Dit blijkt, zo constateerden Van Westen en Schoutsen een paar maanden geleden, voor de nazaten van grote betekenis. Voor het eerst hebben ze een tastbaar bewijs dat ze Nederlandse voorouders hebben en niet zoals veel van hun streekgenoten Duitse. 
 

De documentaire Braziliaanse Koorts gaat over deze ‘vergeten’ emirgratiegeschiedenis. Mensen die het project willen steunen kunnen dat op verschillende manieren doen. Met bijvoorbeeld een donatie van 5 euro of door vooraf de DVD Braziliaanse Koorts te bestellen. Voor 17,50 euro ontvangen donateurs het boek Op een dag zullen ze ons vinden: Een Zeeuwse geschiedenis in Brazilië, van Ton Roos en Margje Eshuis. Op de site Braziliaans koorts staan ook alle namen van de Zeeuwse landverhuizers, zodat u kunt zien of er destijds ook uit uw familie mensen naar Brazilië zijn gegaan.

_{Foto boven: Documentairemaker Arjan van Westen in gesprek met Alfredo Heule. Deze 78-jarige inwoner van Holandinha spreekt nog Zeeuws (foto: Monique Schoutsen)}