Geschiedenis.nl

_{Aquarel van de Oostenrijkse kunstschilder A. Hitler}

Het is 1913. in Europa heerst  een cultuur van verandering. Het einde van een religieus wereldbeeld leidt tot vernieuwende en experimentele kunst. De nieuwe kunst is meer gebaseerd op gevoel dan op de rede. Er is een generatiekloof die leidt tot een vergelijkbare crisis als in de jaren zestig  van de twintigste eeuw.  

Elk hoofdstuk in het boek beschrijft  een maand uit het jaar 1913. De tussenkopjes per hoofdstuk zijn verdeeld over de hoofdpersonen die je als lezer volgt. Deze hoofdpersonen worden neergezet  in uitgebreide biografische essays, afgewisseld met korte voorvallen en amusante feiten, wat  de leesbaarheid bevordert en een gevoel van herkenning geeft.  Ook in 1913 waren er idioten die met een geweer een basisschool inliepen. Ook in 1913 vonden sommige mensen kerst te commercieel.

 
Het boek heeft geen inleiding en geen slot. Dit is een keus van de schrijver waardoor het lastig is de rode draad te zien. Alleen uit de titel blijkt dat 1913 het gouden jaar is van de twintigste eeuw. Er wordt geen verantwoording afgelegd voor de keuze van hoofdpersonen.  Er wordt nergens een vergelijking getrokken met andere periodes. Een inleiding en conclusie waren wel op zijn plaats geweest. De enige hint naar de achterliggende gedachte is een verwijzing naar een ander boek waarin een analyse wordt gegeven van de cultuur rond 1913. 

Door de belangrijke personen uit deze periode te beschrijven, probeert Illies een beeld te creëren van 1913. Illies kiest bij voorkeur kunstenaars en in mindere mate politici en wetenschappers. Uit het boek blijkt dat er grote omwentelingen plaatsvonden in de kunst. Door de levens van de kunstenaars te beschrijven wordt duidelijk hoe de wereld werd bekeken in deze periode. 

De hoofdpersonen die voorbij komen zijn niet allemaal even bekend; dat kan een nadeel zijn.  Iedereen kent Hitler of Stalin, maar Ludwig Meidner  is minder beroemd. Natuurlijk kan dat ook een prikkel zijn om als lezer op zoek te gaan naar informatie over relatief onbekende hoofdpersonen.

Hebben sommige hoofdpersonen elkaar (onbewust) ontmoet?  Hitler en Stalin zouden elkaar in Wenen tegengekomen kunnen zijn tijdens hun dagelijkse parkwandeling, terwijl Tito in de auto langsreed. 

Het boek geeft in zijn geheel een mooi beeld van de sfeer in 1913. 
 

Ik voorspel dat  de naam Florian Illies in 2113 in een boek genaamd 2013 het gouden jaar van de 22e eeuw wordt opgenomen. 

Florian Illies
1913, het laatste gouden jaar van de twintigste eeuw
320 pagina's
€24,95
Uitgeverij Atlas