Geschiedenis.nl

_{Foto: Mussolini maakt in mei 1936 de verovering van Ethiopie bekend: "Italie heeft eindelijk zijn wereldrijk!"}

Dat de identiteit van Afrikaanse landen en volkeren veelal beschreven is door Europese en Amerikaanse journalisten, doet vergeten dat geschiedenis die taak ook vervult in Afrikaanse maatschappijen. Niet enkel leiders, maar ook het volk creëert een identiteit doorheen liederen, verhalen en literatuur.

Dat de aldus gekunstelde identiteiten wisselen is ook al een open deur. Maar Tronvall weet er toch iets nieuws mee aan te vangen. Hij toont aan hoe Afrikaanse ooggetuigen en leiders de Ethiopische nationale identiteit een nieuwe vorm gaven na de oorlog met Eritrea in 1998 en ’99. Nadat Tigreëers en Eritreëers samen het traditionele Amhaarse overwicht onder de marxist Mengistu braken in 1991, verdeelden zij de macht. Het was Eritrea dat als onafhankelijk land, door de lange Italiaanse bezetting ‘gemoderniseerd’, hier het meeste van profiteerde ten koste van het veel traditioneler xenofobe Ethiopië. Eritrea greep een uit de Italiaanse bezetting daterende grenskwestie aan om met een bombardement op de Tigrese hoofdstad Mekelle waarbij vooral veel kinderen omkwamen, de regionale hegemonie te krijgen. Dat leidde tot een renversement des alliances, waar bij Amharen en Tigreëers een “tweede Adwa” bevochten (1).  Ethiopië werd weer het land dat nooit een invasie accepteerde. Officieel bleef het regime gehecht aan federalisme en democratie, maar beiden werden slachtoffer van de oorlog.

Tronvall citeert de Ethiopische president Meles Zenawi die aan de universiteit van Addis Ababa de intellectuelen van zijn land waarschuwt voor desintegratie en een Rwandees scenario. Tegelijk toont hij aan dat de nieuwe nationale gevoeligheid ook bij de volkeren van Ethiopië aanslaat. Meer zelfs, op aansturen van de VSA bemiddelde Rwanda in de oorlog. Allicht wilde Zenawi opposanten de mond snoeren met een beroep op hun vaderlandsliefde, die echt is en bij intellectuelen populair? In Afrika is de realisatie van de hoge idealen van vrede en democratie nog vooral een nationale taak. De internationale gemeenschap beperkt zich vooral tot aanmoedigen van op de zijlijn. De kinderen van Mekelle hebben er allicht weinig boodschap aan.

Kjetil Tronvall
War and the Politics of Identity in Ethiopia
London: James Currey, 2009
239 blz.

(1) -   Ethiopië versloeg als enige Afrikaanse staat een Europese kolonisator (Italië). Dat gebeurde in de slag bij Adwa in 1896. Mussolini moest en zou de nederlaag van Italië in Adwa wreken en Ethiopië tot een kolonie maken. Dat deed hij in 1935 en ’36 met behulp van 50 000 Askari, hulptroepen uit Eritrea.