PIUS XII EN DE VERNIETIGING VAN DE JODEN
Dirk Verhofstadt is niet mals voor Pius XII.
Pius XII had al de doodsteek gegeven aan de christen-democratische partij van don Sturzo en Mussolini gesteund in de moeilijke beginjaren van het fascisme. Bovendien overtuigden hij en zijn specialist inzake Duitsland de Duitse en Beierse christen-democraten om zich in 1933 neer te leggen bij Hitlers overwinning en hun partijen te ontbinden.
Die specialist werd zelf paus onder de naam Pius XII en bleef dat 20 jaar, tot 1958. Dirk Verhofstadt is niet mals voor deze paus. Hij beschouwt hem als antisemiet die niets deed tegen de infiltratie van het nazi ideeëngoed op katholieke scholen en de ontbinding van hun schoolnet, omdat hij trouw bleef aan de financieel lucratieve politiek van de concordaten, ingezet in 1929 in Italië.
Wanneer de bisschop van Berlijn op steun van Rome rekende om tegen het regime in te gaan, stond hij finaal alleen. Aan de campagne voor de eliminatie van gehandicapten werd vooral een einde gemaakt omdat het leger vreesde dat de oorlogsverminkten er ook slachtoffer van zouden worden. Pas een jaar nadat het programma volop liep protesteerde bisschop Von Galen in 1941 en dan nog maar nadat de laatste nonnen en jezuïeten uit het onderwijs waren gezet. De encycliek Mystici Corporis Christi stelde in 1943 uitdrukkelijk dat ‘Christus door Zijn bloed heidenen en Joden één heeft gemaakt en door Zijn vlees de muur tussen beide volkeren heeft afgebroken’. Het belette de Duitsers niet deportatiewagens op te stellen tot op het Sint-Pietersplein zelve.
De sterkste hoofdstukken komen op het einde, de strijd tussen Kerk en Joden om de verborgen kinderen die het overleefden, en een kort maar bijzonder raak stuk over Konrad Adenauer en zijn ontgoocheling in de houding van de kerk. Het deed me denken aan het boek van John en Carol Garrard, Russian Orthodoxy Resurgent, Faith and Power in New Russia, verschenen bij Princeton University Press. Zelfs het openen van een rekening kon niet zonder KGB-toezicht in de vroegere Sovjetunie. Iedereen die iets wilde organiseren kon bijgevolg niet rond die organisatie. Geen wonder dat zelfs de orthodoxe kerk tot in haar hoogste leiding ‘besmet’ raakte met infiltranten. Dat had echter het merkwaardige gevolg dat er ook vertrouwdheid groeide tussen beide. Na de val van het regime in 1991, en de liberale jaren onder Jeltsin ontstond er een sterke band tussen de leidende ex-KGB-ers rond Poetin en de kerk. Misschien had Verhofstadt iets meer de kenmerken van een totalitaire staat in zijn analyse moeten betrekkken, zelfs al van het Italië van de Duce. Ter aanvulling van Verhofstadts citaat van de gekwelde Adenauer: ook bij de gruwel van Srebrenica ontving de moordende soldateska van Mladic de zegen van orthodoxe priesters.
Dirk Verhofstadt, PIUS XII en de vernietiging van de Joden
Uitgeverij Houtekiet, 2008
gebonden, 512 pag.
ISBN: 9789089180155
Geïllustreerd met zwart-wit foto's
Prijs: € 29,95