Geschiedenis.nl

Rond 1900 wagen duizenden Nederlanders de tocht over de oceaan op zoek naar een beter bestaan. Ze laten alles achter, trotseren een oceaan en moeten in een vreemde samenleving hun plek vinden. Gelukszoekers heten ze nu, toen werden het landverhuizers genoemd. Hun nazaten koesteren de moed en het doorzettingsvermogen van hun voorouders én ze eten nog altijd hagelslag.

'Landverhuizers' is vanaf woensdag 30 april om 20.30 uur te zien bij de NTR op NPO 2. In deze serie volgt een team van Andere Tijden een aantal families op hun emigratie-avontuur. Waarom vertrokken ze, waar kwamen ze terecht, hoe vonden ze hun weg in een vreemd land met een onbekende taal? En de belangrijkste vraag misschien wel: zijn ze tenslotte volledig ingeburgerd of blijft er een hang naar het land van oorsprong?

Aflevering 1 Van Brabant naar Canada
Canada zit rond 1900 te springen om arbeidskrachten die de prairie kunnen ontginnen. Daarvoor worden in Europa mannen geronseld, o.a. door de Brabantse pastoor Van Aken. Gelokt door het vooruitzicht van uitgestrekte landerijen besluit ook Piet Vergouwen uit Rucphen in 1921 z’n geboorteplaats achter zich te laten. Hij komt terecht in Strathmore waar het bestaan en zelfs letterlijk de huizen van de grond af opgebouwd moeten worden. Maar na de eerste zware pioniersjaren wordt het leven comfortabeler en vindt Piet – inmiddels omgedoopt tot Pete – Vergouwen z’n draai, net als een aantal andere Brabanders in Strathmore. Zijn zoon Joe (rechts op de foto) woont er met echtgenote Jean nog steeds. Ze voelen nauwelijks meer een band met Nederland en lange tijd was er dan ook geen contact met de Brabantse tak van de familie. Tot kleinzoon Jim in de vroege jaren 90 opeens aanklopt bij zijn familie in Rucphen.

Aflevering 2 Van Friesland naar Argentinië
In Friesland is het eind 19e eeuw voor landarbeiders ploeteren voor weinig geld. De familie Zijlstra kiest voor het avontuur; ze verlaten het vaderland en emigreren naar Argentinië. Daar groeit het 6-jarige zoontje Dirk Zijlstra later uit tot Don Diego en hij wordt de grondlegger van een omvangrijke Nederlandse gemeenschap in Tres Arroyos. In het vreemde katholieke Argentinië zoeken de Nederlanders houvast bij elkaar met een eigen school, een eigen kerk. Het blijft ook lang gewoonte om te trouwen binnen eigen kring. En tot in de huidige generatie houden de meesten een dubbel paspoort. Van die dubbele nationaliteit maakt de familie Zandstra gebruik om eind jaren 90, rond de eeuwwisseling, terug te keren naar het land van hun voorouders. Ze strijken neer in Aalten Maar dat is wennen. Heimwee naar Argentinië steekt de kop op en de vraag is: waar voelen ze zich nu eigenlijk thuis?

Aflevering 3 Van Twente naar Amerika
Met een zesdaagse werkweek en drie vakantiedagen per jaar heeft Hendrik Meijer het in de Stork Textielfabriek zwaar. In 1907 stapt hij op de boot naar Amerika. Zijn vader en zus gaan mee, maar zijn verloofde Gezina blijft achter in Hengelo. Na twaalf ambachten en dertien ongelukken krijgt Hendrik als kapper in Michigan eindelijk een enigszins stabiel inkomen. Dan mag ook Gezina komen, stichten ze samen een gezin en na de crisis van de jaren 30 beginnen de zaken echt goed te lopen. Hendrik wordt de grondlegger van een grote supermarktketen die nog steeds in de familie is. Amerikaanser dan dit ‘van krantenjongen tot miljonair’-achtige verhaal kan het bijna niet. Maar kleinzoon Hank vertoont nog steeds een bijna ouderwets aandoende Nederlandse bescheidenheid en koestert de spreuk van zijn grootvader op een tegeltje: ‘niet ik, niet jij, maar wij’.