Geschiedenis.nl

Bron: AGMI collection, www.genocide-museum.am

De ineenstorting in 1918 van het Ottomaanse Rijk, het Rusland van de tsaren, Oostenrijk-Hongarije en het Duitse keizerrijk leidden in Midden- en Oost-Europa, Klein-Azie en het Midden-Oosten tot bloedige oorlogen en burgeroorlogen waarbij miljoenen mensen waren betrokken. Voor velen betekende Wapenstilstandsdag (11 november 1918) slechts de voortzetting van de oorlog zij het in een andere rolverdeling.

Gerwarth beschrijft in zijn inleiding de confrontatie tussen het Griekse en Turkse leger en de moord op duizenden onschuldige burgers bij de verovering van Smyrna (september 1922) door het leger van de nieuwe Turkse republiek. De term "interbellum" lijkt alleen van toepassing op West-Europa. Ook in het Verenigd Koninkrijk werd een burgeroorlog uitgevochten: de Ierse Onafhankelijkheidsoorlog.

Niet de loopgraven vernietigden de toekomst van Europa, maar de verschrikkelijke nasleep ervan, waarin landen aan beide kanten van het oorspronkelijk conflict werden geteisterd door revoluties, pogroms, burgeroorlogen en volksverdrijvingen. Nu waren het geen legers die elkaar te lijf gingen, maar burgers en paramilitairen, gedreven door een moordzuchtig gevoel van onvrede en machteloosheid. Het was hier, op de puinhopen van het oude Europa, dat extreme ideologieën tot bloei konden komen.

De Verslagenen is ook een interessant boek omdat het de aandacht vestigt op de kansen die de overwinnaars van de Grote Oorlog tijdens de vredesbesprekingen hebben laten liggen. De huidige problemen in het Midden-Oosten, Turkije en de spanningen tussen Rusland en het Westen hebben alles te maken met de nasleep van deze oorlog.

De verslagenen
Waarom de Eerste Wereldoorlog nooit is opgehouden, 1917-1923
Robert Gerwarth
408 pagina's
Uitgeverij Balans
€29,95