CONGO ANNO 1870/1900
In 1886 verscheen het verslag van Henry Morton Stanley die beschreef hoe hij Livingstone vond in het Nederlands. De reis vanuit Madrid via Parijs en Zanzibar naar ‘het donkere hart van Afrika' was een scoop die de vliegende reporter wereldberoemd maakte. Dit nu zeldzaam geworden werk is met bijzonder mooie kleurenillustraties heruitgegeven op cd-rom. Eén klein foutje, denk je meteen: de pagina vier ontbreekt. Je zal nog meer dingen merken in de paginering die op het eerste zicht abnormaal lijken. Bijvoorbeeld na blz. 12 volgt eerst een helemaal niet genummerde kleurenillustratie, daarna volgt een zwart-wit illustratie (die normaal gezien blz. 13 zou zijn), daarna volgt weer een blanco pagina en pas daarna (op blz. 15 dus) loopt de tekst door.
Dit alles heeft te maken met de 19e-eeuwse drukprocédé's die niet toelieten dat een boek gemaakt werd zoals vandaag. Pagina's met zwart-wit gravures dienden apart gedrukt te worden net als kleurenillustraties. Het maakt het lezen er niet onaangenamer door, deze ‘klassieker' verdient kritisch en wel gelezen en opnieuw gelezen te worden.
"De heren spreken Kiswahili en andere mengtalen, hun eigen Bantoetalen zijn vooral voor de vrouwen voorbehouden". Het is slechts één van de vele weetjes van Denys die ook zij die nu in Gent of Leiden Afrikaanse talen en culturen bestuderen nog te denken kan geven, ook al fixeren zij zich tegenwoordig meer op de Europese vooroordelen dan op wat deze reizigers schreven.
Opvallend is de vrij grote neutraliteit die de auteur weet te handhaven. De Duitse onderzoeker von Wissman heet vooral goed voor de Afrikanen te zijn en streng voor zijn gevolg, Leopold II had vooral aardrijkskundige belangstelling in het begin en zelfs de Engelsen deden mee door sir Bartle Frere, de man die de Zoeloe's uitdaagde, naar Brussel te sturen. Bovendien gaat het hier om een werk dat in het Nederlands geschreven werd, wat vrij zeldzaam was in die tijd.
In 1932 liet de "Bond van het Congoleesch Aandenken" het boek "Aan onze koloniale helden die stierven voor de beschaving 1876-1908" verschijnen. Dit werk is voor iedereen die in de gestelde periode een familielid had in Congo een must. Uitermate interessant hierbij is de 45-pagina's tellende fotobijlage, waardoor tal van deze "koloniale helden" letterlijk een gezicht krijgen. Ook veel van onze streekgenoten kunnen hiermee allicht hun koloniale voorouders leren kennen.
Nu bestaan er wel al programma's om de cd wat aantrekkelijker te maken. Zo zou een automatisch opstartmenu met bijhorende overzichtstabel geen overbodige luxe zijn. Als je eenmaal aan het werken bent op de cd-rom dan stoort het mij dat je voor elke nieuwe pagina die je wil bekijken, links de gewenste pagina moet aanklikken. Waarom die pagina's niet allemaal mooi achter elkaar zetten, dan kan je gewoon scrollen, en dat vergemakelijk het lezen.
Toch een uitermate verdienstelijke onderneming! Hopen nu maar dat de (amateur)historici op zoek gaan naar familieleden met een koloniaal verleden.
Edmond Denys, Onafhankelijk Congoland Eerste deel, 444 blz., 13,50 euro - enkel op CD-Rom Tweede deel, 473 blz., 14,25 euro - enkel op CD-Rom
"Aan onze koloniale helden die stierven voor de beschaving 1876-1908" 436 blz., 13,25 euro - enkel op CD-Rom