Geschiedenis.nl

_{Vernieuwde afdeling 'Archeologie van Nederland', foto: Mike Bink.}

Vandaag verricht Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje de officiële opening van de geheel vernieuwde afdeling ‘Archeologie van Nederland’ in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, dat in 1818 op initiatief van zijn overgrootvader koning Willem I tot stand kwam. Inmiddels heeft het museum de grootste archeologische collectie van het land. Met deze nieuwe afdeling is het Rijksmuseum van Oudheden de enige plaats in Nederland met een totaaloverzicht van de geschiedenis van de Lage Landen, van prehistorie tot gisteren. Vanaf 14 januari is de afdeling open voor het publiek.

Metamorfose

Voor ‘Archeologie van Nederland’ hebben de zalen een ware metamorfose ondergaan. Blikvanger in de ruimte is een manshoog wit ‘lint’ van 120 meter lang, dat als een tijdlijn van 300.000 jaar door de zalen golft. Bezoekers lopen met de bochten mee, onder het lint door en uiteindelijk er overheen. Het lint is tevens de drager van objecten, teksten, reliëfs, filmpjes en vitrines met in totaal zo’n 2000 voorwerpen uit alle provincies van Nederland. Het lint verbindt vorm en inhoud op een speelse manier en benadrukt zowel de chronologie als de continuïteit van de geschiedenis, een prachtige vondst van vormgever Kinkorn uit Tilburg!
 
Voorwerpen en hun vindplaatsen
                                                                                                                                                                                                                             In de nieuwe permanente opstelling liggen de objecten niet langer statisch in vitrines naast elkaar, maar ligt de nadruk op de vindplaatsen. ‘Bezoekers gaan als het ware naar de plek waar mensen leefden, woonden, werkten en waar ze rituelen uitvoerden’ zegt Luc Amkreutz, conservator Nederlandse prehistorie. Zo is een haard opgesteld die 11.650 jaar geleden voor het laatst brandde. ‘Om deze haard vertelden mensen elkaar verhalen. Het laat iets van de geborgenheid zien. We hopen dát verhaal over te brengen, in plaats van dat mensen alleen maar een hoop stenen zien.’

Uit de steentijd stamt ook het skelet van een hond. Het museum toont het complete graf waarin te zien is met hoeveel respect het dier was begraven. ‘Het geeft aan hoe belangrijk honden waren voor de jacht’ stelt Amkreutz. Uit de vroege middeleeuwen toont het museum een grote hoeveelheid voorwerpen die zijn opgegraven uit het grafveld van Rhenen, dat dateert uit de 4e tot de 8e eeuw. Met 1100 graven was het destijds een van de grootste van Europa.

Voor het eerst is een schip uit de vijftiende eeuw te zien, dat werd opgegraven bij Hellendoorn. Het vaartuig lag in platte planken opgeborgen in het depot. Het hout moest voor de opstelling opnieuw worden geborgen. Ook toont het museum al een van de 69 paarden die vorig jaar werden gevonden in een zeventiende eeuws massagraf in het Limburgse Borgharen. Een exemplaar is alvast gewassen, de rest moet nog worden geconserveerd.

Onder de getoonde voorwerpen bevinden zich verder klassiekers als het ‘Vorstengraf van Oss’ uit de periode 700-550 voor Christus en de ‘Vikingschat uit Wieringen’ van ca. 850 na Christus. Ook komt de bezoeker ‘Krijn’ tegen, de eerste Nederlandse Neanderthaler, resten uit de Romeinse tijd, een mijlpaal uit de tijd van Karel de Vijfde, enkele vondsten die ontdekkingsreiziger Willem Barentsz achterliet op Nova Zembla en de tandenborstel van een Duitse luchtmachtofficier uit de Tweede Wereldoorlog.

Tot slot is een klein deel van de afdeling bedoeld voor tijdelijke exposities over Nederlandse archeologie. De eerste tijdelijke tentoonstelling gaat over de vergulde Romeinse ‘Peelhelm’ die 100 jaar geleden is gevonden.  

Actie en interactie

In de zalen is gebruik gemaakt van bewegend beeld, geluid en multimedia. Bij enkele vindplaatsen kan de bezoeker vanuit Google Earth inzoomen op de opgraving en vervolgens rondkijken in het verleden. Ook zijn er interactieve ‘ontmoetingsplaatsen’ waar bewoners uit de prehistorie, de Middeleeuwen en de 16de eeuw vertellen over hun dagelijks leven. Voor kinderen is er een route van vijf verborgen slaapplaatsen, waar zij kunnen ervaren hoe hun 'slaapkamer' eruit zou zien bij rendierjagers, bronstijdboeren, Romeinen, Vikingen en ridders.

Bij de nieuwe afdeling organiseert het museum tal van activiteiten. Zo zijn er lezingen door wetenschappers en familierondleidingen en is er een lesprogramma ontwikkeld voor het basis- en voortgezet onderwijs. Speciaal voor kinderen van 8 tot 12 jaar is het speurboekje Ontdek archeologie van Nederland met Luuk ontwikkeld, dat voor € 2,95 te koop is bij het museum. Met het boekje in de hand kunnen kinderen opdrachten maken door de afdrukken van hondenpootjes op het lint te volgen.

Kosten

Het verbouwings- en vernieuwingsproject heeft een paar jaar in beslag genomen en kostte in totaal 1,3 miljoen euro. Het project is financieel mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van OCW, de BankGiro Loterij, die het museum sinds voorjaar 2010 steunt, en het VSB Fonds.

Archeologie van Nederland