Geschiedenis.nl

Aan de stroom boeken over de Eerste Wereldoorlog komt voorlopig geen einde, en dat is voor deze liefhebber bepaald geen straf. Zeker niet als je het soort pareltjes ontdekt dat Offer voor een verloren zaak is. Geen non-fictie, maar een roman deze keer. En wel eentje die degelijke research combineert met spanning, voorwaar een zeldzame combinatie.

Je hoort wel eens: ‘Alweer een boek over de Eerste Wereldoorlog’. Het lijkt voor sommigen misschien stilaan welletjes geweest, maar toch is het vreemd dat die verzuchting nooit over enig ander tijdperk in de geschiedenis gebezigd wordt. Niet over Napoleon, waar volgens Martin Bril zaliger meer dan 20 boeken per week over verschenen, en al zeker niet over de Tweede Wereldoorlog. Enfin, zo lang wij ze blijven lezen is er niets aan de hand.

Historicus en schrijver Hugo Luijten schreef een dikke roman (412 pagina’s) over een Duitse soldaat in WOI, en dat mag als een aparte invalshoek gelden. Vanaf de eerste bladzijde word je het verhaal binnen getrokken en laten de romanfiguren je niet meer los. Het verhaal kent een spannend plot, met een mooie balans tussen geschiedenis, suspense en oorlog. In vliegende vaart sleurt de auteur je met een pakkende stijl door augustus en september 1914. Het verhaal houdt je tot op het eind in zijn greep en dit is voor mij één van de boeken die je uiteindelijk dichtslaat met het gevoel dat er een goede vriend overleden is.

Dat de schrijver niet koos voor de loopgravenoorlog in de Westhoek of aan de Somme, maar voor het begin van de oorlog is een in het oog springende bijzonderheid voor iedereen die wel wat WOI-literatuur gewend is. En leerzaam, want bij momenten lijkt het of ik over een totaal andere oorlog lees, dan die ik uit de literatuur zo goed meende te kennen. De bewegingsoorlog valt op, vergeleken met het statische in de loopgraven. Dat leger, dat zo snel oprukte, dat keukens en verzorgingseenheden nauwelijks konden volgen. Die volgepakte wegen, omzoomd door populieren. Luijten maakt er treffende beschrijvingen van en ik ben blij dat ik daar nu eens wat meer over gelezen heb.

De schrijfstijl kan zeer realistisch genoemd worden, zeker wat betreft de gevechtsscènes. Qua gruwelijkheden spaart de schrijver zijn lezers niet, maar dat is nu eenmaal de realiteit van de oorlog. Sterker: het zou verkeerd zijn als die in een WOI-boek waren weggelaten of afgezwakt. Maar ook het hoofdstuk waar de auteur beschrijft hoe het eraan toe ging in een veldlazaret maakte diepe indruk op me. Of de ellende die de gewone soldaat tijdens de eindeloze dagmarsen moest ondergaan.

Nog een verrassing was dat het leven aan het thuisfront zo uitgebreid aan bod komt. Je krijgt een goed beeld van die tijd, ook bijvoorbeeld over 'vrouwen en oorlog', en zaken als rantsoenering, hamsteren en zelfs de financiering van de oorlog blijft niet onbesproken. De auteur heeft zijn onderzoek met zorg gedaan en dat maakt het tot een roman die blijft boeien.

De romanfiguren hebben overigens allemaal echt bestaan, de twee hoofdrolspelers (Ohlenforst en Welters) zijn zelfs verre familie van de auteur. Maar meer dan de ‘weg van grens tot graf’ kon Luijten volgens zijn website niet reconstrueren van het leven van zijn voorouders. Verder heeft hij voor de namen van de dorpelingen geput uit een adresboek uit 1905 en zijn alle soldaten als eerbetoon afkomstig uit de Duitse verlieslijsten.

Een heel bijzonder boek met een diepe gelaagdheid en grote diversiteit aan invalshoeken.

Hugo Luijten
Offer voor een verloren zaak
Overamstel Uitgevers, Imprint The House of Books
ISBN9789044350715
€ 19,99

Hugo Luijten promoot zijn debuutroman 'Offer voor een verloren zaak':