Geschiedenis.nl

De kerstman is de personificatie van de kerst, maar in 1867 ging er bijna een andere bebaarde held met die titel vandoor. Zijn naam is Robert E. Lee, dé legendarische generaal die de Zuidelijke troepen leidde in de Amerikaanse burgeroorlog. In dat jaar bracht Louise Clack haar ‘General Lee and Santa Claus' uit. Het zesendertig pagina’s tellende boekje, dat luisterde naar de veelzeggende ondertitel ‘mrs. Louise Clack’s Christmas Gifts to her Little Southern Friends’ droeg zonder meer bij tot de heldenstatus van Lee.

Een beter moment voor publicatie had Clack niet kunnen kiezen. De Amerikaanse burgeroorlog, die van 1861 tot 1865 woedde, lag nog vers in het geheugen. De Southern Cause, een eigen staat in het Zuiden van de Verenigde Staten, was met het verliezen van de oorlog verloren gegaan. Het Zuiden zwichtte onder het door het Noorden opgelegde Reconstruction programma, een poging van het Noorden om het Zuiden weer te incorporeren in de Unie. De Noorderlingen, ook wel Unionisten genoemd, lieten vaak geen mogelijkheid onbenut om het Zuiden naar eigen inzicht te ‘restylen’. Dit gebeurde niet alleen uit politieke overwegingen, ook wraak speelde een grote rol. Wraak omdat het zuiden het lef had gehad zich af te scheiden uit een Unie die nooit verloren mocht gaan. Wraak vanwege de lange oorlog, die in het begin voor het Zuiden zo succesvol verliep. Andere Noorderlingen waren idealisten: ze wilden de zwarte bevolking van het zuiden daadwerkelijk helpen om hun verkregen vrijheid zo goed mogelijk te waarborgen.

De Reconstructie drukte zo zwaar op het Zuiden, dat sommige historici de periode omschreven als ‘The Tragic Era’, het tragische tijdperk. In deze bijzondere periode kwam General Lee and Santa Claus op de markt. Robert E. Lee was in die periode wel vaker het onderwerp bij uitstek van Zuidelijke schrijvers die the Southern Cause niet achter zich konden laten en een beroep deden op het zuidelijke bewustzijn. Maar Lee als onderwerp voor een kinderboek was nog niet eerder voorgekomen. Het boekje, dat notabene een aantal jaar voor Lee’s dood in 1870 werd gepubliceerd, was slechts een deel van de mythologisering van Lee die nog in het verschiet lag.

Het verhaal van General Lee and Santa Claus is even simpel als schitterend en doet soms denken aan het beroemde kerstverhaal 'A Christmas Carol' van Charles Dickens. Het hele verhaal is opgehangen aan de vraag van drie kleine meisjes, die van general Lee willen weten of de kerstman nog wel van Zuidelijke kindertjes houdt, want de dames zijn daar niet van overtuigd. Het verhaal begint met een hoge zakdoek-met-tranen-factor. De moeder van Lutie en Birdie is overleden en ze worden opgevoed door vader, oma en een tante. Minnie’s vader is een Zuidelijke soldaat en sneuvelde in de oorlog. De factor religie liegt er niet om, want Clack beweert al snel dat it is a great benefit to have a mother in heaven- do you not think so, my little readers? Ook de dames zijn uiterst religieus en nemen tijdens het spelen regelmatig een pauze om even te bidden. Minnie fantaseert daarnaast vaak de ze de leiding heeft over de Zuidelijke troepen. Ze heeft haar twee poppen Rebelia Mary en Mary Rebelia genoemd.

Op een dag stelt de tante voor dat de dames hun dromen aan haar vertellen, zodat ze opgeschreven konden worden. Tante zou de verhalen dan aan de kerstman geven, zodat die het kon verkopen om het geld te geven aan arme Zuidelijke kindertjes die alles in de oorlog verloren hadden. Maar Minnie stribbelt tegen, omdat de Kerstman overduidelijk geen Rebel was. ‘He never came to the southern children for four christman eves!’ Een terechte opmerking die kennelijk zo dwars zit, dat de meisjes besluiten om deze vraag per brief aan hun grote idool, general Lee, voor te leggen.

Binnen een week krijgen ze een reactie. Lee is blij met de brief van zijn ‘little southern friends’ en wil graag uitleggen waarom Santa jarenlang zijn neus niet heeft laten zien. Lee vertelt van zijn spannende ontmoeting met Santa, op een koude, donkere winteravond tijdens het eerste jaar van de burgeroorlog. Santa was onderweg naar deZuidelijke kindertjes toen Lee hem aanhield om te vertellen dat het onmogelijk was om verder naar het Zuiden te reizen. De teleurgestelde kerstman wist zich volgens Lee geen raad, omdat het erop leek dat hij de Zuidelijke kinderen nu teleur moest stellen. Toen kwam Lee met een goed idee. De kerstman moest de cadeautjes maar verkopen en van het geld voedsel en medicijnen kopen voor het Zuidelijke leger. It will be all right with the children, zou Lee Santa nog verzekerd hebben. De kerstman reageerde vervolgens met ‘I obey your orders, general’ en keerde noordwaarts om een paar uur later terug te keren met veel meer dan waar Lee om gevraagd had. Elk jaar rond kersttijd kwam de kerstman naar Lee. Niet met cadeaus, maar met hulpgoederen voor het Zuidelijke leger.

Het verhaal van Lee sloeg in als een bom. De meisjes waren dolenthousisast en besloten hun dromenboekje General Lee and Santa Claus te noemen. Waar de dames over droomden, mag dan wel duidelijk zijn.