Geschiedenis.nl

Beevor begint zijn boek met meteoroloog James Stagg en diens team die moesten bepalen of de zee wel rustig genoeg zou zijn op die dag, 5 juni. De weersomstandigheden blijven echter lang onduidelijk en dit geeft gelijk aan hoe risicovol de gehele operaties was en nog ging worden. Het eerste bombardement op Omaha beach mistte haar doel. De Duitse stellingen werden uit voorzichtigheid – men wilde immers niet de eigen mannen raken die al wachtten voor de kust - nauwelijks geraakt. Dit zorgde voor een kogelregen uit Duitse mitrailleurs toen de Amerikaanse soldaten massaal het strand oprenden. De ontreddering was groot, sommigen konden in paniek alleen nog maar bidden. Toch lukte het de Geallieerde troepen om door de eerste linie te breken; het aantal bootjes met manschappen lijkt wel oneindig.

Wanneer je verder leest komen veel meer onzekerheden en ook fouten naar voren die tijdens D-day en de slag om  Normandië zijn gemaakt. De strijd tussen de verschillende bevelhebbers wordt ook aan het licht gebracht. De Geallieerden vochten samen, maar er was duidelijk onderling wantrouwen en concurrentie. Amerikaanse officieren moesten niets hebben van de voorzichtigheid waarmee Montgomery’s Engelse leger te werk ging. Zij hadden zelf al veel meer meters gemaakt en bovendien veel meer manschappen verloren. Vooral onder leiding van generaal Patton die het liefst zelfs vooraan de linie stond en zich niet liet afleiden door het gevaar van schoten van heel dichtbij. De oorlog was voor de bevelhebbers een kans om zichzelf op een voetstuk te plaatsen. 
 

Waardevol is dat Beevor ook de Duitse zijde van het verhaal belicht. Hier blijkt dat de propaganda een grote rol speelt. Het beeld dat naar voren werd gebracht was dat van een ondoordringbare Atlantikwall. De Luftwaffe en de U-boten zouden voorkomen dat de Geallieerden ook maar voet aan wal zetten. Dit beeld moest steeds worden aangepast, maar toch werkte het voor de Duitse soldaat als een vorm van ‘morele amfetamine’. Lange tijd vochten de Duitsers alsof zij de sterksten waren. Langzaam aan kwam echter, vooral bij de gewone soldaat, het inzicht dat het weleens heel anders af zou kunnen lopen.
Beevor belicht hierbij ook de beslissingen van de Duitse legertop. Deze moest vaak ondanks eigen twijfels voor Hitler de schijn wekken dat een grandioze tegenaanval de Geallieerden in een klap weer naar de andere kant van de Noordzee zou slaan.

Het boek krijgt een persoonlijke invalshoek wanneer er hier een daar soldaten aan het woord worden gelaten. Beevor gebruikte hiervoor dagboekfragmenten en brieven van soldaten aan beide zijden. Zo waren de Britten soms minder snel op de been, omdat zij hun English Tea nog even aan het zetten waren. En sommige Duitse krijgsgevangen werkten maar al te graag mee, omdat zij graag snel bij hun meisje terug wilde zijn. Deze details lijken onbenullig, maar laten zien dat de oorlog gevoerd werd door ‘mensen’. Men kan zich bovendien beter verplaatsen in de soldaat die na een ellendige landing nog lang niet klaar was met zijn gevecht. Dit verrast ook de lezer die na het lezen van de titel D-day niet verwacht dat de beschrijving van de slag om Normandië feitelijk meer aandacht krijgt.

Het boek geeft een totaalbeeld van een belangrijk stukje geschiedenis. D-day was een hachelijke onderneming, maar ook de start van de herovering van Europa op nazi-Duitsland. Beevor geeft veel details waardoor de inleving voor de lezer gemakkelijk is. De kaarten van de veldslagen en de foto’s van militairen en vluchtende burgers dragen hier nog extra aan bij. Een minpunt van het boek is dat de Nederlandse vertaling soms slecht leesbaar is. Zinnen krijgen een eigenaardige volgorde wat de leesbaarheid niet ten goede komt. Het lezen van de Engels versie is misschien zo gek nog niet.

D-Day
Anthony Beevor
Uitgeverij Ambo (direct te bestellen)

Anthony Beevor in gesprek met Erik Osvalds over D-Day (bron: YouTube)