Geschiedenis.nl

_{Bron foto: www.hoorn.nl.}

Inwoners van Hoorn dienden een burgerinitiatief in. Via zo’n burgerinitiatief is het voor inwoners mogelijk onderwerpen op de agenda van de raad te plaatsen. De ondertekenaars van het initiatief verzochten de raad om een standpunt te bepalen over het behouden van het standbeeld van J.P. Coen.

Het burgerinitiatief stelde voor een keus te maken uit 3 suggesties: het beeld vervangen door een andere stadsgenoot van naam, het beeld verplaatsen, of het beeld voorzien van een nieuwe tekst met uitleg over zijn daden. De Hoornse gemeenteraad besloot dat het beeld op het stadsplein aan de Roode Steen blijft staan. Het beeld krijgt wel een aangepaste tekst, met daarin ook aandacht voor de wandaden van Coen.  

Wie was Jan Pieterszoon Coen?
J.P. Coen werd in Hoorn geboren en leefde van 1587 tot 1629. Hij werd in 1619 tot gouverneur-generaal aangesteld in Indië. Eerder, in 1609, werd die functie ingesteld om één persoon in het gebied de leiding te geven over de almaar uitdijende logistieke bezittingen en activiteiten. Coen koos vooral voor de harde lijn. In 1621 vertrok hij bijvoorbeeld met een vloot naar de Banda-eilanden met de bedoeling er een vestiging van de VOC te stichten. Dit stuitte op verzet van de lokale bevolking, wat 44 van hun leiders letterlijk de kop kostte. Maar ook de bevolking moest het ontgelden: Coen liet duizenden inwoners van de eilanden ombrengen. Het bezorgde hem de bijnaam ‘Slachter van Banda’. De Heren XVII, de bestuurders van de VOC, waren niet enthousiast over een dergelijk daadkrachtig optreden: ‘Wij hadden wel gewenst, dattet met gematichder middelen hadde connen beslist werden. ’t Sal wel ontsagh, maar geen gunst baren. Die ‘r veel doet vresen, moet veel vresen.’ Coen had lak aan zulke ‘schoone praetjens’ en bood zijn ontslag aan. Later werd hij in ere hersteld en zou van 1627 tot 1629 opnieuw gouverneur-generaal zijn.

Omstreden
Jan Pieterszoon Coen geldt weliswaar als een van de grootste VOC-dienaren van zijn tijd, maar vanwege zijn gewelddadigheid ook als een van de meest brute en gehate. Tot op de dag van vandaag wordt deze stichter van Batavia daarom zowel geroemd als verguisd. Die ambivalentie komt ook tot uitdrukking in de discussie in de gemeenteraad van Hoorn, zijn geboorteplaats.

Ook in geschiedenismethodes is J.P. Coen steeds een ambivalent figuur. Al in de jaren 50 komt Coen naar voren als ‘een moedig, gelovig man, een streng en krachtig bestuurder’, maar is het ook ‘jammer dat hij zijn roem bezoedelde door het uitmoorden der Banda-eilanden’. Vanwege zijn daden viel de gouverneur-generaal nu eenmaal niet rechttoe rechtaan te bestempelen als held der natie, en dat is tot op heden zo gebleven.

Voorstel college
Aan het college van Hoorn is nu de taak recht te doen aan de geschiedenis. De raad was in ieder geval blij dat het burgerinitiatief werd gebruikt om de discussie over het standbeeld in de raad op gang te brengen. Een meerderheid was voor behoud van het standbeeld op de Roode Steen. Het college zal nu de verschillende opties gaan verkennen, uitgaande van een tekst op of om de sokkel van het beeld in verschillende talen. Ook worden de kosten van de verschillende opties berekend, met de mogelijkheid van het toepassen van moderne interactieve technieken. Na de zomer wordt het resultaat voorgelegd aan de raad. Dit voorstel werd in meerderheid door de raad gesteund. Coen blijft dus, maar blijft ook omstreden.