Geschiedenis.nl

Historisch gesproken gaat het om dezelfde figuur. Europese immigranten (waarschijnlijk Nederlanders) namen de heilige bisschop van Myra mee naar Amerika alwaar hij zich in de loop van de negentiende eeuw ontwikkelde tot Santa Claus. Iemand met een veel vrolijker uitstraling dan zijn Europese voorvader. En met een veel groter bereik. Met stoomboot en schimmel moet je het al snel afleggen tegen een vliegende slee, getrokken door rendieren.

Natuurlijk heeft Sint Nicolaas grotere daden op zijn conto staan. Tijdens zijn reizen trof hij een ontaarde restauranthouder aan die zijn drie zonen in stukken had gesneden en gepekeld bewaarde in de badkuip. Gereed om door klanten te worden geconsumeerd. Nicolaas kneedde romp en ledematen aan elkaar en wekte de kinderen vervolgens tot leven. Een ander verhaal vertelt hoe hij drie arme meisjes aan een bruidsschat hielp door geschenken door het raam naar binnen te gooien. Waarmee de traditie van het “strooien” was geboren.

Toch is de Sint van oorsprong een figuur die niet houdt van overdaad en uitspattingen. Als zuigeling weigerde hij de moederborst omdat hij toen al tot vasten en versterving was geneigd. Santa Claus heeft zich duidelijk anders ontwikkeld. Hij is een goedmoedige dikzak die weinig van onthouding en contemplatie moet hebben.

Sint Nicolaas is ook een rechterfiguur die goed en kwaad scheidt. Als beschermer van kinderen heeft hij met hen weliswaar het beste voor, maar tegelijkertijd schroomt hij niet om lastige exemplaren ervan langs te geven of zelfs in een zak te stoppen en af te voeren naar zijn vaderland. De Kerstman spreekt ook af en toe vermanende woorden, maar van mishandeling en ontvoering is mij niets bekend. Daarbij is hij er ook voor de volwassenen wat de feestvreugde alleen maar ten goede komt.

Santa is een vrolijke geseculariseerde versie van een sombere bisschop uit de vierde eeuw. Ik stel voor om Sint Nicolaas te verbannen uit de huiskamers van de 21e eeuw en hem terug te geven aan de scholastiek. Lang leve de kerstman!

Alles over Sinterklaas bij het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed