Geschiedenis.nl

Het Internationaal Gerechtshof buigt zich dezer dagen over de vraag of Servië genocide heeft gepleegd in Bosnië-Herzegovina. Volgens velen een interessante zaak, want voor het eerst is een staat beschuldigd van genocide. Maar hoe belangrijk is de uitspraak eigenlijk?

Zowel Bosnië als Servië hopen hun politieke voordeel met de uitspraak te doen. Servie is het beu steeds als natie van oorlogsmisdadigers te worden afgeschilderd. De “etnische zuiveringen”, zo zegt de regering in Belgrado waren acties van troepen die hun eigen gang gingen. Individuen zijn verantwoordelijk voor de moorden, niet de Servische staat. Ook voor de Moslim-Kroatische federatie (onderdeel van de staat Bosnië-Herzegovina) is de uitspraak van belang. Bosnische moslims willen een openlijke knieval van de Serven en daarna passende financiële genoegdoening.

In 1948 kwam de Verenigde Naties met de “Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide”. Aanleiding voor de conventie was de moord op de joden door de nazi’s. De Pools-joodse jurist Raphael Lemkin lobbyde bij de pas opgerichte Verenigde Naties met succes voor een verklaring over genocide.

Vanaf het begin was de verklaring onderwerp van het politieke spel. Om de Sovjet-Unie mee te krijgen werden misdaden gericht tegen mensen met een andere politieke overtuiging buiten de conventie gelaten. Stalin, toch geen kleine jongen waar het gaat om georganiseerde massamoord, wilde toen ook wel een krabbel zetten. Andere landen, waaronder de Verenigde Staten, tekenden (veel) later met het voorbehoud dat tegen hen geen procedure mocht worden gestart zonder hun uitdrukkelijke toestemming.

Uitgaande van de theorie (de VN-defintie van genocide*) kent de geschiedenis talloze voorbeelden van de praktijk. In het recente verleden vallen massamoorden in voormalig Joegoslavie, Indonesie, China, Vietnam, Oost-Pakistan (Bangladesh), Rwanda, Soedan en Tsjetsjenie onder de definitie. Maar alleen in het geval van Rwanda is het tot een uitspraak gekomen. Om politieke redenen ontkwamen andere staten en personen aan vervolging door de VN.

De uitspraak van het Hof zal dan ook alleen maar aanleiding zijn tot een volgende ronde in het debat over de theorie van genocide, ook bekend als het Groot Internationaal Zwartepietenspel. De praktijk, het moorden, gaat gewoon door.

*) Defintie van genocide volgens de VN:
“In the present Convention, genocide means any of the following acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national, ethnical, racial or religious group, as such:
(a) Killing members of the group;
(b) Causing serious bodily or mental harm to members of the group;
(c) Deliberately inflicting on the group conditions of life calculated to bring about its physical destruction in whole or in part;
(d) Imposing measures intended to prevent births within the group;
(e) Forcibly transferring children of the group to another group.”