Geschiedenis.nl

Voor het eerst sinds jaren ligt er ijs in Nederland. Volgende week worden er weer officiële toertochten gereden. De Elfstedenvereniging is in vol bedrijf omdat de kans op een tocht toeneemt. Een enorme uitdaging voor de organisatie want de oude rotten van vorige tochten zijn met pensioen. Er is een opleiding tot ijsmeester waarin de cursisten onder meer kennis maken met verschillende soorten ijs (zoals daar zijn: ribbelijs, dooiijs, zwart ijs, sneeuwijs, zandijs). In een interview in de Volkskrant meent de samensteller van de cursus dat door de klimaatverandering veel kennis over ijs verloren is gegaan. Jongeren weten bijvoorbeeld niet meer dat een wak met takken wordt gemarkeerd. Als ze al weten wat een wak is…

Dit is een ernstige zaak. De afgelopen jaren maakten we ons zorgen over de klimaatverandering, maar daarbij werd vooral aan het gevaar voor overstromingen gedacht. Of aan de mogelijke ondergang van unieke flora en fauna. Men is echter geheel uit het oog verloren dat er een hele generatie is opgegroeid zonder één echte winter. En dat betekent niet alleen dat de middelbare scholen nu worden bevolkt door onnozelen die niet weten wat een wak is, maar ook mentale hardheid missen omdat ze nooit de ijzers onder hebben gebonden.

En met ijzers bedoel ik niet de Viking klapschaats met thermoplastische schoen. Ik bedoel de houten klossen. Een simpel stuk hout, met daaronder de ijzers, waarop je schoen of laars plaatst en die vervolgens met riemen of veters vastsnoert. Als vijfjarige word je door je ouders een ijsvlakte opgestuurd. De veters knellen de bloedsomloop af, de kou snijdt door de kaplaarzen heen, je tenen voelen als speldenkussens en huilend vraag je aan je vader of je naar huis mag. Maar vader snoert de veters nog wat aan en zegt dat je alleen op deze schaatsen de techniek kunt leren. “Zo ben ik ook begonnen!”

Zo gaat het vijf winters lang totdat je gehard bent in de strijd. Dan komt de beloning in de vorm van Friese doorlopers of stalen noren. Na de houten klossen voelen de noren aan als warme pantoffels en de schaatsbeweging krijg je er bij. Het gaat vanzelf. In perfecte balans schaats je tochten op meren, sloten en vaarten. Je komt in Vinkeveen, Ammerstol, Anna Paulowna en Staveren. Zo leer je de kaart van Nederland en de Nederlandse tradities kennen. Totdat je bij een tocht in het Westland een vrouw ontmoet. Vijf jaar later staat je zoon op houten klossen op de Vlaardingse vaart. Hij huilt en wil naar huis. Het vriest tien graden. Een sneeuwstorm jaagt over de vlieten. Je snoert de veters nog wat aan.

In de canon van de Nederlandse opvoeding dienen de houten klossen zo snel mogelijk terug te keren.