Geschiedenis.nl

Volgens de beproefde methode worden vijftig onderwerpen uit de provinciale geschiedenis bij de kop gepakt en gepresenteerd als "vensters". Zoals altijd is er veel kritiek mogelijk op de keuze. En dat is de essentie van het samenstellen van een canon: een discussie starten over wat echt belangrijk is geweest in de geschiedenis. 

Er zijn historici die niets van een canon moeten hebben. Het zou leiden tot heiligverklaring van bepaalde onderwerpen en tot een star beeld van het verleden. Voorstanders prijzen de discussie die voortkomt uit de noodzaak tot het kiezen van markante gebeurtenissen uit het verleden. Voor beide standpunten is veel te zeggen.

Feit is dat de canonisering zich sneller verspreidt dan menig computervirus. Wat begon als een poging het verleden van de natie in kaart te brengen voor het voortgezet onderwijs is uitgegroeid tot een koortsachtige zoektocht naar de historische identiteit van de eigen gemeenschap. Schaatsers, medici en inwoners van Born hebben hun eigen canon. Liefhebbers van de misdaadliteratuur, kenners van de tv-geschiedenis en beoefenaars van de meteorologie verzamelen kralen voor hun eigen richtsnoer. 

Vanuit het Erfgoedhuis Zuid-Holland wordt in 2009 al een digitale canon samengesteld. In 2011 wordt op basis van de digitale versie een boekje gemaakt: Canon van Zuid-Holland. De geschiedenis van Zuid-Holland in vijftig verhalen. Onderwerpen en thema's uit de provinciale geschiedenis van Trijntje (ca. 5500 V. Chr.) tot de Maeslantkering (1997) worden in beknopte, heldere, teksten besproken en voorzien van fraaie illustraties. Elk "venster" wordt afgesloten met adressen van relevante musea en verwijzingen naar literatuur en websites. De uitgave lijkt vooral bedoeld voor het voortgezet onderwijs en "een breed publiek" als een kennismaking met de geschiedenis van de eigen omgeving. 

De samenstellers hebben hier en daar geprobeerd zich te ontworstelen aan het keurslijf van de canon. Zo gaat venster 16 over "De Opstand" en venster 44 over "Zuid-Holland in de Tweede wereldoorlog."  In het laatste geval zie je in twee pagina's het bombardement op Rotterdam, de Geuzen, de jodenvervolging, de Atlantikwall en het Oranjehotel passeren. Dat komt ervan als je niet wilt kiezen...

Verrassende vensters zijn er ook: de trekvaart tussen Haarlem en Leiden (25), Fort Wierickschans en de Oude Hollandse Waterlinie (28) en Naar het strand, het eerste badhuis (35). We lezen dat rond 1650 de trekschuiten tussen Delft en Leiden jaarlijks zo'n 200.000 passagiers vervoerden. Het uitgebreide stelsel van trekvaarten in Nederland (rond 1700 zo'n 650 kilometer) is voor een deel nog intact. Wie met de fiets van Schiedam naar Leiden gaat, langs de Delftse Schie, de Oude Delft en de Vliet volgt de oude trekschuitroute. 

Kiezen is ook weglaten. Hier en daar leidt dat tot verbazing. Bij het venster over  De moord op de gebroeders De Witt (27) wordt wel verwezen naar "de tong en de duim", maar het Haags Historisch Museum (waar deze bizarre objecten te bekijken zijn) wordt niet genoemd in de verwijzing. Maar dat zijn details. Canon van Zuid-Holland is een aangename kennismaking met de provinciale geschiedenis voorzien van prachtig beeldmateriaal en nuttige verwijzingen. 

Canon van Zuid-Holland. De geschiedenis van Zuid-Holland in vijftig verhalen.