CHECKPOINT GESCHIEDENIS: FABELACHTIGE GESCHIEDENIS
Geplaatst op
19 september 2012
door
Redactie
Checkpoint Geschiedenis gaat dinsdagavond 25 september op zoek naar de waarheid achter de fabels van de geschiedenis. Met bijdragen van Jacques Börger, Maria Grever en Hein Klemann. Komen!
Veel Nederlanders hebben nog geleerd dat ze afstammen van de vrijheidslievende Batavieren, een Germaanse stam die op vlotten de Rijn afzakte. In werkelijkheid hebben deze Batavieren een onbeduidende rol in onze geschiedenis gespeeld.
“Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit! Over grenzen heen kijken! Dynamiek!” Minister-president Jan Peter Balkenende maakt zich in 2006 tijdens de Algemene Beschouwingen boos over de kritische houding van de Kamer. In zijn ogen was de geschiedenis van de Verenigde Oostindische Compagnie een inspiratiebron. Boe-geroep vanuit de oppositie-bankjes was zijn deel.
“Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit! Over grenzen heen kijken! Dynamiek!” Minister-president Jan Peter Balkenende maakt zich in 2006 tijdens de Algemene Beschouwingen boos over de kritische houding van de Kamer. In zijn ogen was de geschiedenis van de Verenigde Oostindische Compagnie een inspiratiebron. Boe-geroep vanuit de oppositie-bankjes was zijn deel.
Op dinsdag 25 september 2012 gaat Checkpoint Geschiedenis op zoek naar fabelachtige geschiedenis. Wat zijn de grootste fabels uit onze geschiedenis? Waarom gaan we anders denken over de geschiedenis? Hoe komt ons beeld van het verleden tot stand? Waarom herinneren we ons sommige zaken heel goed en verdwijnen andere zaken uit ons geheugen?
Met:
- Maria Grever* (directeur van het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit)
- Hein Klemann ** (hoogleraar sociale en economische geschiedenis aan de Erasmus Universiteit)
- Jacques Börger (hoofd communicatie Museum Rotterdam).
- Maria Grever* (directeur van het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit)
- Hein Klemann ** (hoogleraar sociale en economische geschiedenis aan de Erasmus Universiteit)
- Jacques Börger (hoofd communicatie Museum Rotterdam).
En natuurlijk de fameuze 'petje-op-petje-af-kwis' met fabelachtige muziek en dito prijzen, gevolgd door een ontspannen borrel.
Checkpoint Geschiedenis is een samenwerking van Arminius, Geschiedenis.nl, Stadsarchief Rotterdam en Museum Rotterdam.
dinsdag 25 september 2012 | 20.00 uur | entree € 5 euro | Studenten en RdamPas € 2,50 | Museumpark 3 | 3015 CB Rotterdam| meer info: 06 255 14 259
* Maria Grever zal spreken over De collectieve herinnering als perpetuum mobile van het verleden:
"Collectief herinneren in letterlijke zin is onmogelijk want er bestaat geen collectief geheugen dat herinnert of vergeet. Het fysieke brein is persoonsgebonden. Aan de andere kant herinneren mensen zich via sociale groepen, zoals hun familie, geloof of land. Ze vertellen elkaar verhalen, bewaren objecten, organiseren herdenkingen en richten monumenten op.
Een voorbeeld van vergetelheid in de Nederlandse collectieve herinnering is de slag bij Waterloo in 1815, toen Napoleon definitief werd verslagen. De prins van Oranje voerde de Nederlanders aan en raakte gewond. Een kolossaal monument werd ter ere van hem opgericht: de Leeuw van Waterloo. Uit recent onderzoek blijkt dat zijn rol bij de veldslag geen mythe was, hoewel zijn plaats in de collectieve herinnering marginaal is. Lange tijd werd in Nederland Waterloodag gevierd. Nu kent niemand die traditie meer. Hoe is dat mogelijk?
Collectieve herinneringen komen en gaan, ze verdwijnen en duiken weer op, ze veranderen van structuur en inzet. Dat is niet erg, het kan zelfs heilzaam zijn. Maar vergetelheid is niet altijd zonder risico's. Overheid, onderwijs en media hebben daarin voor toekomstige generaties een gezamenlijke verantwoordelijkheid."
**Hein Klemann vertelt over Oorlog en geschiedschrijving:
"Een paar jaar geleden leek het erop dat de geschiedschrijving over Nederland in de Tweede Wereldoorlog een wetenschappelijk basis zou krijgen. Analyse van de gebeurtenissen zonder daar een morele draai aan te geven, of de heldenmoed van het Nederlandse volk voorop te plaatsen, leek de overhand te krijgen. Het publiek wil evenwel heldenverhalen en krijgt zijn zin. Dat de vraag hoe de Nederlandse bevolking zich gedragen heeft geen morele, maar een sociologische is, wordt over het hoofd gezien. Doordat de Tweede Wereldoorlog de Tachtigjarige oorlog heeft verdrongen als de Grote Patriottische Vrijheidsstrijd, is een wetenschappelijke analyse van die periode weer decennia achterop geraakt."
"Collectief herinneren in letterlijke zin is onmogelijk want er bestaat geen collectief geheugen dat herinnert of vergeet. Het fysieke brein is persoonsgebonden. Aan de andere kant herinneren mensen zich via sociale groepen, zoals hun familie, geloof of land. Ze vertellen elkaar verhalen, bewaren objecten, organiseren herdenkingen en richten monumenten op.
Ondanks pogingen om het verleden vast te houden, verandert de interpretatie ervan in de loop der tijd. Het verleden kan mythische vormen aannemen en mensen mobiliseren. Maar veel wordt ook vergeten. Geen collectieve herinnering zonder vergetelheid.
Een voorbeeld van vergetelheid in de Nederlandse collectieve herinnering is de slag bij Waterloo in 1815, toen Napoleon definitief werd verslagen. De prins van Oranje voerde de Nederlanders aan en raakte gewond. Een kolossaal monument werd ter ere van hem opgericht: de Leeuw van Waterloo. Uit recent onderzoek blijkt dat zijn rol bij de veldslag geen mythe was, hoewel zijn plaats in de collectieve herinnering marginaal is. Lange tijd werd in Nederland Waterloodag gevierd. Nu kent niemand die traditie meer. Hoe is dat mogelijk?
Collectieve herinneringen komen en gaan, ze verdwijnen en duiken weer op, ze veranderen van structuur en inzet. Dat is niet erg, het kan zelfs heilzaam zijn. Maar vergetelheid is niet altijd zonder risico's. Overheid, onderwijs en media hebben daarin voor toekomstige generaties een gezamenlijke verantwoordelijkheid."
**Hein Klemann vertelt over Oorlog en geschiedschrijving:
"Een paar jaar geleden leek het erop dat de geschiedschrijving over Nederland in de Tweede Wereldoorlog een wetenschappelijk basis zou krijgen. Analyse van de gebeurtenissen zonder daar een morele draai aan te geven, of de heldenmoed van het Nederlandse volk voorop te plaatsen, leek de overhand te krijgen. Het publiek wil evenwel heldenverhalen en krijgt zijn zin. Dat de vraag hoe de Nederlandse bevolking zich gedragen heeft geen morele, maar een sociologische is, wordt over het hoofd gezien. Doordat de Tweede Wereldoorlog de Tachtigjarige oorlog heeft verdrongen als de Grote Patriottische Vrijheidsstrijd, is een wetenschappelijke analyse van die periode weer decennia achterop geraakt."