Geschiedenis.nl

_{Destruction, schilderij van Thomas Cole (1801 - 1848)}

Het antwoord wordt gegeven door geleerde en bekende dames en heren. Ik citeer er twee:

- Als je vandaag wil begrijpen, moet je op zoek gaan naar gisteren (Buck)

- Geschiedenis is de som van de dingen die vermeden hadden moeten worden (Adenauer)

En zo kan ik nog wel een paar spreuken doorgaan. Ze klinken allemaal overtuigend en worden te pas en te onpas aangehaald. Maar zijn ze ook werkelijk leerzaam voor het heden? Bijvoorbeeld voor de ondergang van het Romeinse Rijk én de mogelijke ondergang van de Europese Unie of de Verenigde Staten. Of de invasie van hedendaagse vluchtelingen en de inval van de Hunnen in de 4e eeuw, de Grote volksverhuizing.

 

Maarten van Rossem gaat in zijn laatste boek in op de mogelijke parallellen en komt snel tot de conclusie dat vergelijkingen onmogelijk zijn. En daarmee worden ook de bekende spreuken ontkracht, want elke politieke, militaire of economische situatie is uniek.

 

Zoals Maarten van Rossem praat, zo schrijft hij ook. Helder en to the point. In het boekje over het grote onderwerp schets hij uitgebreid de geschiedenis van het Romeinse Rijk. Keizers komen en keizers gaan. Veldslagen worden gewonnen en verloren en geleidelijk zie je dat deze situatie in het immense rijk niet vol te houden is. De ondergang nadert. De grenzen zijn te lang en nauwelijks verdedigbaar.

De conclusie van het boek is dat de belangrijkste oorzaak van de ineenstorting de crisis van de derde eeuw is. Ook de pogingen van de keizers Diocletianus en Constantijn om de gebreken te verhelpen die de crisis hadden veroorzaakt droegen daartoe bij. Diocletianus deed dat door de macht te verdelen over vier keizers. Dat was geen succes: moord en burgeroorlogen waren de gevolgen. Constantijn verdeelde het gebied en zette militaire hervormingen in. Ook dat pakte verkeerd uit, toen het Rijk aan alle kanten binnengevallen werd. Er was geen houden meer aan en er ontstond een groot tekort aan (goede) soldaten.

 

Jammer dat in het boek, waarin zoveel landen en plaatsnamen genoemd worden, geen landkaartjes zijn opgenomen. Ook een chronologisch overzicht van de keizers en de Germaanse stammen ontbreken. Gelukkig geeft Maarten in het boek zelf een goed advies: Wikipedia. Ook daar staat helder het verhaal van de ondergang van het Romeinse Rijk te lezen, voorzien van vele kaarten en overzichten. Dan is de volgende spreuk, ditmaal geheel van toepassing: de geschiedenis herhaalt zich, geschiedschrijvers herhalen elkaar (Guedalia).