Geschiedenis.nl

Sadam Hoessein’s bewondering voor Nebukadnezar
In het vorige millennium beheerste de Irakese leider Saddam Hoessein tientallen jaren lang het wereldnieuws. Irak voerde oorlogen met Iran, de Koerden en het collectieve Westen, waar in de media veel aandacht voor was. Saddam zou volgens de Verenigde Staten de nieuwe Hitler zijn. Daarom werden er tweemaal internationale samenwerkingen gesmeed (Eerste Golfoorlog 1990 - 1991 en Tweede Golfoorlog 2003) die, onder de naam “geallieerden” of “coalitie”, deze nieuwe Nebukadnezar (koning van Babylon) zouden moeten tegen houden om een Derde Wereldoorlog te voorkomen.

Tweemaal achter elkaar bleek dat het leger van Saddam vrij slecht bewapend en getraind was, en totaal geen vuist kon maken tegen de VS en zijn bondgenoten. Ook bezat Irak geen massavernietigingswapens zoals beweerd werd. Een nieuwe wereldheerser was Saddam overduidelijk niet, maar een wrede dictator met grootheidswaan was hij wel. Dat blijkt ook als men de vernieuwde zaal van het Rijksmuseum van Oudheden bezoekt in Leiden.

In één van de vitrines van de nieuwe tentoonstellingszaal van het Oude Midden-Oosten treft men een baksteen aan waar Saddam Hoessein zijn naam in heeft laten graveren plus de tekst “'Aan koning Nebukadnezar tijdens de regering van Saddam Hoessein”. Dit ter herinnering aan Saddam’s grote held. De baksteen is er één van 60 miljoen stuks die werden gebruikt tijdens Saddam’s 500 miljoen dollar kostende project om Babylon te herbouwen en Nebukadnezar te herdenken. Een indrukwekkend gezicht voor wie de historie kent van de Eerste en Tweede Golfoorlog en Saddam jarenlang op TV voorbij zag komen.

Rechts: vitrines in de zaal van het 'Oude Midden-Oosten'. Foto RMO.

Elke vitrine vertelt een verhaal
De zaal van het Oude Midden-Oosten in het Rijksmuseum Oudheden Leiden (RMO) is zeer onlangs vernieuwd. Er zijn zo’n 250 voorwerpen te zien inclusief 3D-prints, maquettes en video’s, De structuur van de tentoonstelling is vernieuwd en elke vitrine vertelt een eigen verhaal. De ‘hardware' in de vorm van museale objecten is hetzelfde gebleven, maar hoe je door het museum loopt is helemaal anders geworden. De nieuwe zaal werd ingericht door RMO conservator David Kertai en ontworpen door de tentoonstellingontwerper Anika Ohlerich terwijl de grafische vormgeving gerealiseerd werd door Sarah Saleh.

Het tijdperk van het Oude Midden-Oosten liep van de laatste IJstijd (11.000 voor Christus) tot het rijk van de Sassaniden ca. 700 na Christus. Niet alleen het uiterlijk van deze tentoonstelling, maar ook het verhaal van de expositie werd in een nieuw, moderner jasje gestoken. De kern van de expositie is hetzelfde als voorheen, maar hoe de bezoekerservaring is totaal anders.

Het hoofddoel is de diversiteit van de geschiedenis toegankelijk te maken voor het publiek. Daarom is er aandacht voor o.a. de geografie, historie, taal, communicatie, onderwijs en economie (bijvoorbeeld consumptie-artikelen) binnen het gebied. Hoe de veranderende wereld de mensen in die tijd beïnvloedde is ook een belangrijk aandachtspunt. De bezoeker moet gaan beseffen dat de geschiedenis van deze regio niet homogeen was en er meer was dan zand en woestijn in het Midden-Oosten.

Het was een reusachtig gebied van miljoenen vierkante kilometers dat zich uitstrekte van de Rode Zee tot de Kaspische Zee en van de Middellandse Zee tot de Perzische Golf. Zo’n 8000 jaar voor Christus begonnen mensen hier akkerbouw te bedrijven en vee te houden. 4000 jaar later ontstonden er vorstendommen, grote steden en werden er godsdiensten met heiligdommen opgericht. Ook werd het schrift geïntroduceerd.Het gebied wordt ook wel “het Eerste Wereldrijk” genoemd.

Het Rijksmuseum van Oudheden bezit zo’n 20.000 voorwerpen uit deze tijd die het verwierf vanaf het einde van de negentiende eeuw. Alles binnen de nieuwe expositie ziet er veel frisser en sprankelender uit, dan in het verleden, door een andere indeling en andere lichtbronnen. De hoofdkleuren van de lay-out zijn blauw, oranje-geel en groen. Voorwerpen worden meer uitgelicht en de teksten, die helemaal vernieuwd werden, zijn korter maar duidelijker. Dat vraagt onze moderne tijd vond het museum, o.a. door de ontlezing van de samenleving. Er zijn ook nieuwe video’s toegevoegd aan de expositie.

Rechts: Parthische terracotta figuren. Foto RMO

Topstukken
Ondanks de radicale vernieuwing zitten de absolute topstukken en klassiekers uit de RMO-collectie wel opnieuw in de tentoonstelling van het Oude Midden-Oosten: de duizenden jaren oude kruiken, serviezen, het ingelegde houten kistje uit een graf in Jericho, de biddende priester en de Assyrische paleisreliëfs zijn allemaal nog steeds te zien.

Erg interessant is ook de aandacht die wordt besteed aan de talen uit de regio. Via luidsprekers krijg je de uitspraak van het Soemerisch te horen, een taal die tegenwoordig exotisch en onbekend klinkt, maar vroeger zeer belangrijk was in het gebied. Het is mogelijk de eerste taal ter wereld waarvoor een schrift ontwikkeld werd.

Zeer fascinerend is verder de vitrine waarin aandacht wordt besteed aan het spijkerschrift, dat ca. 3300 voor Christus oorspronkelijk begon als administratief hulpmiddel. Aan de hand van een video wordt uitgelegd en visueel gemaakt hoe dergelijke antieke spijkerschrift-symbolen op klei werden afgedrukt. Nieuw-gemaakte proeven en antieke versies van spijkerschrift worden in het museum naast elkaar gezet. Bezoekers leren hoe deze symbolen vroeger vervaardigd werden en hoe ze tegenwoordig gemaakt kunnen worden. Een ander erg leuk en bijzonder item van de tentoonstelling is de grote en fraaie doopvont-schelp waarop door Fenicische kunstenaars bloemversieringen en een gezichtje werden afgebeeld. Een schitterend voorwerp dat mooi uitgelicht wordt in een prachtig verlichte vitrine.

De tentoonstelling in Leiden is kortom veel eigentijdser en toegankelijker gemaakt dan voorheen en zal de moderne - sterk visueel ingestelde - bezoeker zeker weten te boeien. Het museum in Leiden bewijst op die manier dat oude wijn in nieuwe zakken zeer goed kan smaken en onvoorstelbaar lang goed blijft. Prosit !

https://www.rmo.nl/tentoonstellingen/vaste-tentoonstellingen/het-oude-midden-oosten/
https://archetypisch.nl/