Geschiedenis.nl

Hoewel niet altijd historisch juist roept het begrip ‘Vikingen’ direct een associatie op bij het publiek en iedere weldenkende (lees: commerciële) uitgever schermt dus liever met Vikingen op de omslag dan 'Noormannen' of 'mensen uit het vroegmiddeleeuwse Scandinavië'.

Dat houdt in dat iedere auteur, zo ook Wolf, de tekst begint met een uitspraak als deze: "Het woord Viking verwijst naar een leefwijze, en niet naar een etnische identiteit. Er bestaat, om maar iets te noemen, niet zoiets als een Vikingkind of een Vikingvrouw, ook op de Noordse eilanden levende mannen hield zich bezig met Vikingactiviteiten."

De boodschap is helder: niet iedere vroegmiddeleeuwse noorderling diende de soep op in de schedel van een gevelde vijand en kon niet wachten om weer een klooster te plunderen. De meeste Scandinaviërs uit de achtste tot de elfde eeuw leefden een dagelijks leven waarin het land werd bewerkt, kinderen werden geboren en haren werden gekamd. Okay, er werden ook tanden gevijld, maar verder was het leven nog heel gewoon.

Ritme van de Noorman
In 24 uur bij de Vikingen komt dat leven voorbij in 24 vertellingen; voor ieder uur van de dag een verhaal. Het concept van dit boek is ook toegepast op Rome, Athene, het oude Egypte en China. Die andere titels uit de reeks ken ik niet, maar bij dit boek had ik een beetje het gevoel bij dat speelgoed voor kinderen waarbij ze een vierkant door een driehoek proberen te duwen. De inhoud past niet helemaal bij de opzet.

Het is natuurlijk best mogelijk dat een vrouw een kind baart tussen 2 en 3 ’s nachts en dat een bakker een uur later begint met broodbakken, maar uiteindelijk staan in 24 uur bij de Vikingen los van elkaar staande vertellingen die geen inzicht geven in het ritme van de dag voor de doorsnee Noorman. Of zelfs van de niet-doorsnee Noorman.

Veelzijdige vertellingen
De geografische strekking van de verhalen omspant het hele noordelijke gebied – Denemarken, Noorwegen, Zweden en IJsland, met uitstapjes naar Groenland en Noord-Amerika - en we springen van eeuw naar eeuw, niet per se in de logische volgorde. Met de vermelding erbij "dat de auteur zichzelf hier en daar behoorlijk wat creatieve vrijheid heeft gegund" weet je niet direct wat je aan het lezen bent: non-fictie in de vorm van een verzonnen verhaal of een moderne bewerking van een legende.

Nadat ik die bezwaren terzijde had geschoven, ben ik 24 uur bij de Vikingen gaan lezen als een serie van vertellingen waarin de veelzijdigheid en complexiteit van de noordse samenleving mooi in beeld wordt gebracht door de deskundige Kirsten Wolf.
De Nederlandse vertaling is uitstekend en het boek is smaakvol vormgegeven.

24 uur bij de Vikingen.Het leven in het middeleeuwse noorden
Kirsten Wolf
Uitgeverij HL Books
Gorredijk 2025
ISBN 978 94 6471 303 9
272 pag. 
€ 21,90

Noot van de redactie

Het RMO in leiden biedt een projectweek Vikingen aan voor het basisonderwijs:

"Vikingen als woeste krijgers uit Scandinavië: dat is een onderwerp dat veel kinderen aanspreekt. Maar de Vikingen waren meer dan dat: zeelieden, handelaars en avonturiers. Ze reisden in de vroege Middeleeuwen met hun schepen over zeeën en rivieren naar het zuiden, oosten en westen. En zo kwamen ze ook in Nederland terecht. Dit gratis pakket voor het primair onderwijs kunnen scholen gebruiken voor een projectweek over de Vikingen."