Geschiedenis.nl

De gelijknamige verfilming van het boek ‘Kruistocht in spijkerbroek’, geschreven door Thea Beckman, is onlangs op DVD verschenen. Hierin wordt het verhaal van de vijftienjarige Dolf verteld. Met een tijdmachine wil hij 24 uur terugreizen in de tijd. Er gaat echter iets mis, hij komt midden in een kinderkruistocht in het jaar 1212 terecht. Speciaal bij deze film maakte educatieve uitgeverij ThiemeMeulenhoff lespakketten voor de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs en voor de eerste klas van het voortgezet onderwijs.

Waarom een kruistocht?
In 1096 vond de eerste kruistocht plaats, waar na er nog veel meer volgden. Paus Urbanus II roept tijdens het concilie van Clermont zijn toehoorders op om hun oostelijke broeders te helpen in de strijd tegen de heidenen. Deze heidenen waren de Seltjoekse Turken. Met enorm succes veroverden zij het Midden-Oosten en trokken steeds verder op naar het westen. Het Oost-Romeinse rijk, ook wel Byzantijnse rijk genoemd, werd ernstig bedreigd. De Seltjsoeks hadden Klein-Azie al in handen en keizer Alexius vreesde voor Constantinopel. Na herhaalde oproep om hulp gaf Urbanus II in 1095 het zo gewilde antwoord. Naast een heilige strijd tegen de heidenen had deze beslissing van Urbanus II ook een politieke component. Eeuwen lang was er een strijd gaande tussen het oostelijke en het westelijke deel van het Romeinse rijk. Vooral over dogmatische kwesties kon men het niet eens worden. Dit leidde in 1054 dan ook tot een definitieve scheiding tussen Oost en West. Urbanus II zag zijn kans schoon om weer een vinger in de pap te krijgen in het Oosten.

Geweld en plundering
Met duizenden tot tienduizenden trokken de kruisvaarders door het Romeinse rijk. Ondanks hun religieuze doel, gedroegen ze zich niet echt als heilige boontjes. Alle monden moesten worden gevoed, dus werd er hier en daar nog wel eens geplunderd. Ook werden onderweg de nodige slachtoffers gemaakt onder de zogenaamde ketters. Joden waren niet veilig, met name in Duitsland. In Frankrijk hebben herhaalde kruistochten tegen de Albigenzen (Katharen) plaatsgevonden.

De kinderkruistocht
Of er echt een kinderkruistocht heeft plaatsgevonden is omstreden. Het verhaal gaat dat er twee herdersjongens onafhankelijk van elkaar een visioen kregen waarin God vroeg om een leger zonder zonden. De eerste kruistocht van 1096 was eigenlijk de enige echt succesvolle. Daarna werden ze gekenmerkt door geweld en mislukking – ze bereikten nooit de bestemming. Er moest daarom een kruistocht komen van onbevlekte zielen, kinderen dus. Ook deze kinderen hadden de opdracht om Jeruzalem te bevrijden van de heidenen. Dit keer echter zonder geweld, de Islamieten zouden terugdeinzen voor de onschuld van de kinderen.

De film
De film wijkt behoorlijk af van het verhaal in het gelijknamige boek. Omwille van de tijd zijn er personages weggelaten, maar er zijn ook personen toegevoegd om de film aantrekkelijker te maken. Welke film kan immers nog zonder romance? Als Dolf in de dertiende eeuw is beland, wordt hij meteen belaagd door struikrovers. De mooie en stoere Jenne redt hem. Zij is op weg om zich aan te sluiten bij de kinderkruistocht. Na enige aarzeling besluit Dolf zich bij het gezelschap te voegen. Eenmaal opgenomen in de stoet komt Dolf nogal ketters over. Het ziet er even niet zo rooskleurig voor hem uit, maar dan dreigt Carolus , één van de leiders van de tocht, te verdrinken. Een geluk bij een ongeluk. Dolf springt in het water en haalt hem er uit. Carolus lijkt dood te zijn, maar Dolf past onze moderne reanimeringstechnieken toe en weet hem weer tot leven te wekken. Vanaf dat moment is hij een held en wordt tot schildknaap van de kruistocht benoemd.
Moedig en als echte leider gaat Dolf de problemen te lijf die zich onderweg voordoen.Langzaam komt hij een complot op het spoor. Dom Anselumus, de leider van de kruistocht, is helemaal niet van plan om naar Jeruzalem te gaan. Hij heeft een geheime afspraak met slavenhandelaren. De kinderen zullen worden verkocht in Genua worden verkocht...
De spanning die Thea Beckman van het begin af aan in haar boek heeft weten op te bouwen komt in de film pas laat op gang. Het eerste uur is de film aan de saaie kant, een beetje gezapig. Het leed van de personages komt nog niet echt over. Dit gebeurt pas als één van de hoofdpersonen, de kleine Maria, dreigt de overlijden aan de Scharlaken Dood – de pest. Gelukkig weet Dolf de ziekte onder controle te krijgen.
Vanaf dat moment zit de spanning er goed in. De kinderen krijgen te maken met wolven en rovende ridders. Helaas duurt de film dan nog maar drie kwartier. Het grootste te kort van Nederlandse producties is altijd geld. Ook in deze film is dit goed zichtbaar. Als de kinderen voor de stad poorten van Spiers, tegenwoordig het Duitse Speyer, staan, staan ze voor een paar kartonnen dozen die elk moment dreigen om te vallen. Maar het acteerwerk van de kinderen maakt weer heel veel goed.

Het lesmateriaal
Het lesmateriaal bij de film van Thiememeulenhoff bestaat uit een katern met vragen en opdrachten en een dvd. Op de dvd zijn verschillende scènes uit de film bijeengebracht. Aan deze fragmenten zijn opdrachten gekoppeld. De opdrachten zijn gevarieerd. Er zijn “saaie” vragen over de geschiedenis van de kruistochten, maar ook aansprekende knutselopdrachten. Docenten kunnen een keuze maken uit het aanbod of alles doen. In dat laatste geval gaat het project wel een paar weken kosten (uitgaande van 2 lesuren geschiedenis per week). Als je tenminste ook nog de film wilt laten zien. Een combinatie met andere vakken (Nederlands, levensbeschouwing, aardrijkskunde) ligt dan voor de hand. Succes lijkt dan verzekerd: een prachtig boek, prima film en uitstekend lesmateriaal. Doen!