MALI 50 JAAR
Geplaatst op
22 september 2010
door
Peter de Koning
Mali wordt 50! Tijd voor een muzikale terugblik.
Op 22 september is het precies vijftig jaar geleden dat het West-Afrikaanse land Mali onafhankelijk werd van Frankrijk. In deze column vertel ik de roerige geschiedenis van het land aan de hand van vijf muziekfragmenten.
Mali werd in 1960 onafhankelijk, maar er woonden uiteraard allang mensen voordat de eerste Franse kolonist er zijn voet plantte. Tussen de dertiende en zestiende eeuw bestreek het rijk van de Mandingo, een groot deel van het huidige Mali. Het huidige Mali is zo groot als West-Europa, maar er wonen maar twaalf miljoen mensen. Toch komt een opvallend groot deel van de Afrikaanse muziekexport uit Mali. Muziek werd eeuwenlang gemaakt door een kaste van muzikanten, de griots (spreek dat woord op zijn Frans uit). De liederen en teksten van de griots werden van generatie op generatie doorgegeven. Een bekende griot die ook regelmatig in Europa speelt is Toumani Diabaté. Sommige van zijn muziek gaat terug tot het tijdperk van het Mandingo-rijk.
Na de onafhankelijkheid richtte de eerste president van Mali, Modibo Keïta, enkele ‘staatsorkesten’ op. Het Orchestre National A was de eerste groep dat elektrisch versterkte dansmuziek opvoerde. Veel muzikanten waren destijds beïnvloed door Cubaanse artiesten.
Na een militaire coup werd Keïta in 1968 afgezet. Zijn opvolger Moussa Traoré legde de nadruk op meer traditionele muziek. Groepen als The Rail Band elektrificeerden daarom oude melodieën. De groep heette zo omdat het de huisband was van de Nationale Spoorwegen van Mali en hun eigen danszaal hadden in het station van de hoofdstad Bamako.
The Rail Band gold als een kweekvijver voor talent. Eén van Mali’s bekendste zangers, Salif Keita, begon ook zijn carrière bij deze groep. Keita was van adellijke afkomst, en daarom was het voor hem taboe om muziek te maken. Dat was immers het werk van de griots. Omdat Keita bovendien albino was en daarom gemakkelijk herkenbaar aan zijn witte huid, verborg hij bij vroege optredens zijn gezicht achter een tulband. Hij verzet zich nog altijd tegen de discriminatie van albino’s, wat helaas nog steeds een probleem in sommige delen van Afrika.
Net als de meeste andere Afrikaanse landen is ook Mali een lappendeken van verschillende volken. In het noorden van het land leven de Toeareg, die eerder verwant zijn aan de Berbers dan aan de Bambara en andere volken die in het zuiden van het land leven. De Toeareg, een nomadenvolk, kwamen meerdere keren in opstand tegen het regime in Bamako. Meestal ging het conflict over de vrije toegang tot waterputten. Veel Toeareg weken uit naar Algerije en Libië. Onder hen de latere bandleden van Tinariwen, een groep die furore maakte met zogenaamde ‘Toeareg blues’. In het nummer Soixante trois bezingt de groep de oorlog van 1963 toen de Toeareg vochten tegen het leger van de jonge Malinese staat. Het resultaat klinkt aangrijpend. Niet vreemd, wanneer je beseft dat de vader van Tinariwens zanger en bandleider Ibrahim Ag Alhabib tijdens die oorlog werd vermoord.
Mali werd in 1960 onafhankelijk, maar er woonden uiteraard allang mensen voordat de eerste Franse kolonist er zijn voet plantte. Tussen de dertiende en zestiende eeuw bestreek het rijk van de Mandingo, een groot deel van het huidige Mali. Het huidige Mali is zo groot als West-Europa, maar er wonen maar twaalf miljoen mensen. Toch komt een opvallend groot deel van de Afrikaanse muziekexport uit Mali. Muziek werd eeuwenlang gemaakt door een kaste van muzikanten, de griots (spreek dat woord op zijn Frans uit). De liederen en teksten van de griots werden van generatie op generatie doorgegeven. Een bekende griot die ook regelmatig in Europa speelt is Toumani Diabaté. Sommige van zijn muziek gaat terug tot het tijdperk van het Mandingo-rijk.
Na de onafhankelijkheid richtte de eerste president van Mali, Modibo Keïta, enkele ‘staatsorkesten’ op. Het Orchestre National A was de eerste groep dat elektrisch versterkte dansmuziek opvoerde. Veel muzikanten waren destijds beïnvloed door Cubaanse artiesten.
Na een militaire coup werd Keïta in 1968 afgezet. Zijn opvolger Moussa Traoré legde de nadruk op meer traditionele muziek. Groepen als The Rail Band elektrificeerden daarom oude melodieën. De groep heette zo omdat het de huisband was van de Nationale Spoorwegen van Mali en hun eigen danszaal hadden in het station van de hoofdstad Bamako.
The Rail Band gold als een kweekvijver voor talent. Eén van Mali’s bekendste zangers, Salif Keita, begon ook zijn carrière bij deze groep. Keita was van adellijke afkomst, en daarom was het voor hem taboe om muziek te maken. Dat was immers het werk van de griots. Omdat Keita bovendien albino was en daarom gemakkelijk herkenbaar aan zijn witte huid, verborg hij bij vroege optredens zijn gezicht achter een tulband. Hij verzet zich nog altijd tegen de discriminatie van albino’s, wat helaas nog steeds een probleem in sommige delen van Afrika.
Net als de meeste andere Afrikaanse landen is ook Mali een lappendeken van verschillende volken. In het noorden van het land leven de Toeareg, die eerder verwant zijn aan de Berbers dan aan de Bambara en andere volken die in het zuiden van het land leven. De Toeareg, een nomadenvolk, kwamen meerdere keren in opstand tegen het regime in Bamako. Meestal ging het conflict over de vrije toegang tot waterputten. Veel Toeareg weken uit naar Algerije en Libië. Onder hen de latere bandleden van Tinariwen, een groep die furore maakte met zogenaamde ‘Toeareg blues’. In het nummer Soixante trois bezingt de groep de oorlog van 1963 toen de Toeareg vochten tegen het leger van de jonge Malinese staat. Het resultaat klinkt aangrijpend. Niet vreemd, wanneer je beseft dat de vader van Tinariwens zanger en bandleider Ibrahim Ag Alhabib tijdens die oorlog werd vermoord.
Mali