BERLAGE TOTAAL!
Geplaatst op
28 november 2010
door
Redactie
Het Gemeentemuseum in Den Haag zet de bekende architect en ontwerper H.P. Berlage in de schijnwerpers.
Wie kent het gebouw niet: de Beurs van Berlage in Amsterdam. Het ontwerp bezorgde H.P. Berlage (1856 – 1934) de positie van 'grondlegger van de moderne Nederlandse architectuur'. Het Gemeentemuseum in Den Haag is het laatste meesterwerk van de internationaal bekende architect en bestaat dit jaar 75 jaar. Dit najaar jubileert het Gemeentemuseum met een grootse tentoonstelling, waarin Berlage als totaalkunstenaar centraal staat: Berlage als persoon, zijn bouwkunst, maar vooral ook zijn ontwerpen voor het interieur waaronder meubilair, serviezen en metaalwerk, maar ook zijn typografische werk komen aan bod in Berlage Totaal!
Berlage werd geboren in Amsterdam als zoon van liberale ouders. Zelf ontwikkelde hij zich tot een echte socialist, hij onderhield contacten met Ferdinand Domela Nieuwenhuis, en ook geëmancipeerde vrouwen als Geertruida Hofstede de Groot behoorden tot zijn klanten- en kennissenkring. Berlage kende iedereen, hij was wat schuchter, maar maakte deel uit van de voorhoede van artistiek en politiek Nederland. Zo behoorden vakbondsman Henri Polak, schrijver Frederik van Eeden en schilders Richard Roland Holst en Jan Toorop tot zijn vriendenkring.
In eerste instantie probeerde Berlage kunstenaar te worden. Hij schreef zich in aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, maar verder dan het maken van aardige schilderijtjes kwam hij niet. Hij vervolgde zijn opleiding aan de prestigieuze ‘Eidgenössische Polytechnische Schule’ in Zürich. Hier leerde hij over de samenhang tussen architectuur en kunstnijverheid, wat later van grote invloed zou zijn op zijn werk. Hoewel hij zijn praktijk begon in een tijd waarin het negentiende-eeuwse historisme hoogtij vierde, richtte hij zich al snel op een rationalistische bouwstijl. Berlage was de belangrijkste Nederlandse architect van de twintigste eeuw, hij liet zich onder anderen inspireren door de beroemde architect Frank Lloyd Wright. Tot op de dag van vandaag geniet Berlage internationaal aanzien. Zijn eerste meubelontwerpen waren in hun versieringsloze verschijningsvormvooruitstrevend, maar vrijwel volledig verstoken van modern comfort. Berlage had een voorliefde voor eerlijk materiaalgebruik met als consequentie dat bijvoorbeeld hout niet mocht worden gebogen. Dit geldt ook voor zijn bouwwerken waarin baksteen de boventoon voerde en de enige versiering het decoratieve metselwerk was. Ook in andere ontwerpen is de versiering van Berlage sober, de negentiende-eeuwse decoratieve cultuur beschouwde hij als tijdrovend en onbevredigend. Hij gooide de negentiende-eeuwse ontwerptradities overboord en ontwierp van binnen naar buiten, het exterieur was een afspiegeling van het interieur. Dat hij hiermee succesvol was, blijkt uit de vele opdrachten die hij ontving voor stadsvernieuwing, bruggen en openbare gebouwen in grote steden als Amsterdam en Den Haag.
De tentoonstelling is te zien tot en met 27 februari 2011.
Bij de tentoonstelling verschijnt het boek H.P. Berlage. Architect en ontwerper door Yvonne Brentjes en Titus M. Eliens (€ 24,95).
Bezoekersinformatie Gemeentemuseum Den Haag
Foto's bij dit artikel: Gemeentemuseum, Den Haag.
Nederland