ALETTA JACOBS EN DE VROUWENEMANCIPATIE
Aan het eind van de negentiende eeuw hadden vrouwen weinig te vertellen. Aletta Jacobs brak hierdoor heen.
De plaats van de vrouw was in de negentiende eeuw in het gezin. Juridisch was er voor hun geen eigen plaats in de maatschappij. Ze kregen weinig onderwijs, hoewel er na 1870 huishoudscholen kwamen en veel later beroepsopleidingen.
Aletta Henriëtta Jacobs
Een voorbeeld van een geëmancipeerde vrouw in deze tijd was Aletta Henriëtta Jacobs (1854-1929). Deze zeer intelligente vrouw vroeg aan haar vader of ze niet naar de middelbare school kon. Hierop schreef hij een brief naar Thorbecke, die toen minister van Binnenlandse Zaken was. De vader van Aletta vroeg of zijn dochter naar de HBS kon; een school waar leerlingen op een maatschappelijke carrière werden voorbereid. De opleiding duurde drie tot vijf jaar en er werd veel aandacht geschonken aan talen en rekenen. Hierna kon een leerling eventueel naar een universiteit. Het verzoek van de vader van Aletta werd gehonoreerd en zij haalde haar HBS diploma. Hierna wilde ze naar de universiteit en haar vader schreef hiervoor opnieuw een brief aan Thorbecke met het verzoek*) of zijn dochter mocht plaatsnemen in de collegebanken. Opnieuw stemde de minister in en Aletta ging geneeskunde studeren. Zij was nu de eerste vrouw in Nederland die naar de universiteit ging; een unicum in Nederland! Nadat ze haar studie in Groningen met goed gevolg had afgerond werd ze vrouwen- en kinderarts in Amsterdam. Ze was hiernaast erg actief: ze hield toespraken en begon een vereniging voor vrouwen.
Vrouwenemancipatie en stemrecht
Aletta was echter nog steeds een uitzondering. Voor vrouwen waren er weinig beroepen. Door de modernisering in de negentiende eeuw waren er echter wel veel ziekenhuizen en daar waren verpleegsters voor nodig. In 1878 werd daarom de eerste verpleegstersopleiding in Nederland geopend. Een verpleegster had werk en de daarbij behorende status zolang ze ongetrouwd was. Zodra een vrouw trouwde moest zij haar baan echter opgeven. De moderne gezondheidszorg zorgde voor dynamiek in de vrouwenemancipatie. Deze emancipatie stelde echter niet heel veel voor in vergelijking met bijvoorbeeld de emancipatie van de kleine burgerij in dezelfde tijd. Overigens kregen de vrouwen in 1919 stemrecht dat in 1922 werd verankerd in de grondwet.
*) Naschrift, 14 04 2024
De redactie ontving het volgende bericht van Liv Walker:
Beste geschiedenis.nl,
Ik moest voor school naar jullie website gaan om over een bepaald tijdvak vragen te beantwoorden. Ik koos hiervoor het artikel 'ALETTA JACOBS EN DE VROUWENEMANCIPATIE' van Folkert Anders uit 2011. Toen ik dit artikel zat te lezen viel mij op dat er bepaalde informatie niet klopte in de tekst. Wat er niet klopte was dat er in stond dat Aletta Jacobs haar vader een brief naar Thorbecke had gestuurd om te vragen of zij aan de universiteit mocht studeren. Maar dat klopt niet, Aletta heeft zelf zonder dat haar vader het wist een brief naar minister Thorbecke gestuurd. En toen hij toestemming gaf, na een brief aan Aletta en een brief naar haar vader te hebben gestuurd, was het als eerste niet de volle 3-5 jaar maar 1 jaar om te kijken hoe het zou gaan. Dit weet ik omdat ik meerdere bronnen heb gelezen over dit onderwerp. Daar is o.a. ook de originele brief van Aletta aan Thorbecke te zien. Zie: canonvannederland.nl, deverhalenvangroningen.nl, historiek.net. Door de tekst die er nu staat lijkt het ook alsof ze minder geëmancipeerd en strijdvaardig was en haar vader het initiatief nam. Het beste lijkt mij om dit zo snel mogelijk aan te passen en een nieuwe tekst te schrijven. Helemaal omdat veel leerlingen gebruik maken van jullie website en nu verkeerde informatie krijgen over Aletta Jacobs.
Groet,
Liv Walker
Liv heeft helemaal gelijk. Dank voor de correctie!