Geschiedenis.nl

Een rijk geïllustreerd boek over het leven van kunstenaarsechtpaar Henriette en Richard Roland Holst in hun buitenverblijf op de Buissche Heide.


Het Vincent van GoghHuis in Zundert viert dit jaar het Roland Holst-jaar. De geboortestreek van Vincent van Gogh heeft niet alleen deze bekende schilder, maar nog veel meer kunstenaars inspiratie geboden. Ter ere van dit jubileumjaar is de publicatie Henriette & Richard Roland Holst, Het Boek van de Buissche Heide verschenen. Dit als salontafel vormgegeven boek bestaat uit vijf delen, twee over dichteres Henriette Roland Holst, twee over kunstenaar Richard Roland Holst en een over het gastenboek dat bij werd gehouden op hun landgoed de Buissche Hoeve. Zo wordt er een beeld geschetst van de persoonlijkheden van de twee hoofdfiguren en de sociale contacten die zij, onder andere via bezoeken aan de Buissche Hoeve onderhielden.

Het biografische hoofdstuk door Elsbeth Etty biedt een kennismaking met het opmerkelijke echtpaar en met Henriette in bijzonder. Zo wordt direct duidelijk dat het huwelijk tussen de twee altijd platonisch is geweest. Op een zeker moment was zelfs sprake was van een platonische driehoeksverhouding, door een affaire van Richard. Mede ter compensatie van de eenzaamheid in haar huwelijk werd Henriette actief in de politiek. Ze was een vurig aanhangster van het communisme en onderhield zelfs contact met Lenin en Trotski. Uit recent onderzoek van Etty blijkt dat de Nederlandse overheid Henriette in de gaten hield wegens mogelijke spionageactiviteiten.

Het landgoed op de Buissche Heide functioneerde altijd als buitenverblijf. Er is sprake geweest dat het echtpaar zich er permanent ging vestigen, maar op het laatste moment trok Henriette zich terug. Ze zag het niet zitten om zich permanent op de hei te bevinden. Dit resulteerde in een ernstige conflict tussen haar en haar man. Ondanks de persoonlijke beslommeringen bleek de Buissche Heide wel een omgeving vol inspiratie. Richard had er een atelier, waarin hij werkte aan zijn ideaal van gemeenschapskunst. Teruggetrokken op de heide zette hij hardwerkende arbeiders op een voetstuk in zijn litho’s en tekeningen. Daarnaast vergaarde hij roem met zijn glas-in-lood raamontwerpen, onder meer voor de Utrechtse Domkerk en het Amsterdamse stadhuis.

Met grote regelmaat kwamen kunstenaarsvrienden de Buissche Heide bezoeken, die in het verblijf ook inspiratie vonden. Deze en andersoortige contacten legt Annemiek Rens bloot in het hoofdstuk over het gastenboek van de Buissche Heide.  Dit gastenboek lag tussen 1918 en 1952 op het landgoed en hierin werd zo goed als elk bezoek genoteerd. Ook noteren Henriette en Richard er aantekeningen in, zodat het naast gastenboek als een soort dagboek fungeert. Interessante personen die op bezoek kwamen zijn onder meer: architect Hendrik Berlage, met wie Richard samenwerkt aan de Beurs in Amsterdam; politicus Willem Drees, die na Henriettes overlijden de huurrechten van het landgoed krijgt; historicus Johan Huizinga, met wie beiden zowel een persoonlijke als een professionele vriendschap ontwikkelen en een uitvoerige correspondentie onderhouden; Annie Mankes-Zernike, vrouw van schilder Jan Mankes en eerste vrouwelijke dominee van Nederland, die de kunsten van het echtpaar niet bijzonder waardeert, maar de vriendschap des te meer en kunstenares Charley Toorop, die tijdens een van de bezoeken een treffend portret van Henriette tekent.

Tijdens het begin van de Eerste Wereldoorlog verbleef Henriette op de Buissche Heide. Er waren daar geen kranten en al helemaal geen radio, dus Henriette kwam erachter dat er iets loos was toen de boeren de melk niet meer konden afleveren wegens verstoorde verkeersverbindingen. Via een buurman die dagelijks een telegram ontving, hoorde ze op 4 augustus 1914 dat Duitsland België was binnengevallen. Toen besloot ze om naar haar man te gaan, die thuisgebleven was in Laren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog spendeert ze ook de zomers op de Buissche Heide, waar ze een aantal vluchtelingen onderdak biedt. In de laatste maanden zoekt ze onderdak bij het aangrenzende landgoed. De Duitsers hebben het huis van haar huishoudster ingenomen, van wiens zorg ze afhankelijk is. In december 1944 blijken de Duitsers de Buissche Hoeve te hebben geplunderd, maar Henriette viert er haar 75e verjaardag in vrede. Het zuiden werd als eerste bevrijd, waardoor er de Hongerwinter niet werd meegemaakt. Henriette heeft het landgoed in 1945 overgedragen aan Natuurmonumenten. Deze vereniging draagt er tegenwoordig nog steeds zorg voor.

Samen met Natuurmonumenten organiseert Het Van GoghHuis in 2012 het Roland Holst jaar, waarbij zowel de kunst als de natuur centraal staan. Het boek biedt een prachtig gedocumenteerd naslagwerk, dat ver voorbij dit jaar mensen nog steeds zal laten kennismaking met de geschiedenis van deze streek en de mensen die er rond hebben gelopen.

Afbeeldingen:
Henriette & Richard Roland Holst voor de Angorahoeve, 1924 - uit het Boek van De Buissche Heide, p.41
Pagina uit het gastenboek, het Boek van de Buissche Heide, 1918-1952, collectie Letterkundig Museum, Den Haag


Henriette & Richard Roland Holst. Het Boek van de Buissche Heide
Elsbeth Etty et.al.
Uitgeverij Scriptum Art Books
ISBN 9789055948741
Hardcover
290 pagina’s
€ 35,-

Resultaten Zoekmachine Geschiedenis.nl:
Meer over "Roland Holst" op Geschiedenis.nl