Geschiedenis.nl

De joodse Solomon Kugel hoort regelmatig gekrabbel en getik op de zolder van zijn nieuwe huis in niemandsland Stockton, New York. Overtuigd dat hij een paar muizen zal vinden, klimt hij de zoldertrap op. Een vreselijke lucht komt hem tegemoet en als zijn ogen aan het donker zijn gewend, ziet hij een oude vrouw. Alsof dat alleen niet verrassend genoeg is, blijkt ze ook nog eens de enige echte Anne Frank te zijn. Op haar computer tikt zij haar nieuwste boek.
 

Anne Frank heeft Bergen-Belsen overleefd en heeft zich sindsdien op andermans zolders verstopt. Toen ze destijds terugging naar Amsterdam, werd ze weggestuurd. Zoveel meisjes zeiden Anne te zijn. Als Kugel voorzichtig zegt dat haar dagboek alleen een succes was, omdat men dacht dat ze in het kamp gestorven, wordt ze furieus. Zelf gelooft ze dat haar prachtige schrijven de enige reden van het succes was. Zij is een romanschrijfster, iemand die de wereld schept met woorden. 

In eerste instantie vertelt Kugel zijn vrouw Bree niet dat er iemand op zolder woont. Hij vertelt het zijn moeder, die bij hen inwoont, wel. Zelf denkt ze door de oorlog getraumatiseerd te zijn, ware het niet dat ze al die tijd veilig in New York woonde, ver weg van de concentratiekampen in Europa. Kugel kreeg vroeg maar al te vaak en tot vervelens toe horen dat hij de ‘laatste Kugel’ was, omdat de rest van de familie uitgemoord zou zijn. Kugel hoopt dat zijn moeder Anne als concurrent ziet en haar ook van zolder weg wil hebben. Het resultaat is het tegenovergestelde: ze is dolenthousiast en bepleit dat Anne boven kan blijven wonen.

Shalom Auslander weet met ironie het verhaal van Anne Frank in ander daglicht te plaatsen. Daarbij vraagt hij aandacht voor het gebruik en soms misbruik van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.  Zo vindt Kugel dat hij het niet kan maken om Anne op straat te zetten. Terwijl zijn vrouw Bree haar op het moment dat ze het hoort al zou willen zien vertrekken. Zij begrijpt niet waarom hij er zo’n moeite mee heeft om Anne om straat te zetten. Maar wat als men hoort dat hij, uitgerekend een jood, een bejaarde Anne Frank, die het concentratiekamp dus toch heeft overleefd, op straat heeft gezet? En Anne weet heel goed gebruik te maken van dergelijke schuldgevoelens. Zo is ze ooit in huis genomen door Duitsers, die zich ook schuldig voelden na de Tweede Wereldoorlog. Anne twijfelde geen seconde en nestelde zich op zolder. Volgens Anne zijn de Duitsers met zelfhaat het beste, die kun je van alles wijsmaken. 

Bij Anne Frank denken we nu vaak aan dat jonge meisje, dat in het Achterhuis haar tijd moest doorbrengen en alles zorgvuldig noteerde in haar dagboek. Anne Frank brengt ons dichterbij de ervaring van de Tweede Wereldoorlog, het is iemand waar we dikwijls mee meeleven. Auslander daarentegen beschrijft een stinkende Anne Frank. Een brutale vrouw die boodschappenlijstjes dicteert aan de man op wiens zolder ze stiekem woont. En wanneer Kugel een foutje maakt en zegt dat ze zou zijn gestorven in Auschwitz, reageert ze direct en corrigeert hem door toe te bijten dat het ging om Bergen-Belsen. 

De Tweede Wereldoorlog wordt door Auslander op humoristische wijze benaderd. En tegelijkertijd wordt een kritische noot geplaatst bij de manieren van omgang met geschiedenis.

 

 

€19.95

http://www.shalomauslander.com/

Shalom Auslander is 16 november 2012  te zien en te horen op het Crossing Border festival in Den Haag