Geschiedenis.nl

Catharina II de Grote. Een beroemde naam uit de achttiende eeuw. Een Duitse prinses die, ambitieus als ze was, opklom tot tsarina van Rusland en regeerde van 1762 tot 1796. Ze zette haar man tsaar Peter III af om zelf de begeerde troon te bestijgen. Onder haar bewind werd het Russiche rijk vergroot en werd de boerenopstand van Poegatsjov neergeslagen. Catharina was een harde tante.

Maar de tsarina had ook andere kanten. Ze had een passie voor kunst en cultuur, schreef haar Instructie gebaseerd op het werk van Montesquieu, voerde een vaccinatieprogramma in en bood opleidingsmogelijkheden voor kinderen. Tijdens haar bewind was er rust en stabiliteit, en zowel economie als cultuur bloeiden op. Catharina zette Rusland op de kaart als grote mogendheid. Daarom werd ze ook 'de Grote' genoemd.

Afbeelding rechts: Vigilius Eriksen, Portret van Catharina II voor de spiegel, ca. 1763 © State Hermitage Museum, St Petersburg

In de Hermitage in Amsterdam is er een expositie over Catharine de Grote ingericht die Catharina belicht als mens, tsarina en bovenal kunstliefhebster. Als je de expositiezaal van de Hermitage inloopt, komt de keizerlijke sfeer je tegemoet. In vitrines staan uniformjurken, zilveren filigraine voorwerpen, porselein, snuifdozen, cameeën en bovenal hangen er beroemde schilderijen aan de muren. Catharina te paard in een garde-uniform, bijvoorbeeld, en een prachtig schilderij waarop ze een weelderige grijsblauwe jurk draagt.

Er is een apart zaatlje met schilderijen van de minnaars die ze had. Grigori Potjomkin was haar favoriete minnaar. Dat kun je ook zien aan het prachtige duoportret van Catharina en Grigori. Het is alsof ze zo uit het schilderij kunnen stappen. We zien een interessante vergulde stamboom van Russische vorsten en tsaren aan de wand. En een indrukwekkend schilderij over de staatsgreep waarmee Catharina aan de macht kwam. Het was niet alleen maar pracht en praal in het leven van Catharina.

Op een verhoging midden in de zaal staat haar bureau met toebehoren, waaraan ze brieven schreef aan Voltaire en Diderot. Ze droeg de kunsten een warm hart toe. Ze bezat duizenden schilderijen van beroemde kunstschilders als Rembrandt, Jan Steen, Rubens en Frans Hals. Ze stichtte bibliotheken en bestreed het analfabetisme. Zelf schreef ze een boek over het opvoeden van kinderen. Ze wordt wel een 'verlicht despoot' genoemd. Ze wilde haar imago als verlicht vorstin hoog houden en handelde daar naar.

Veel van de schilderijen die ze bezat werden ondergebracht in de Hermitage in Rusland en de omvangrijke bibliotheek van Voltaire, die ze had gekocht, bevindt zich nu in de Russische Nationale Bibliotheek in Sint-Petersburg.

Catharina was een veelzijdige vrouw die ten volle leefde en zich geëmancipeerd gedroeg. De expositie belicht vele aspecten van haar, zoals Catharina de Politiek Bewuste, Catharina de Intelligente en Catharina de Ambitieuze. De posters van beroemde actrices die in films over Catharina hebben gespeeld, zoals Marlene Dietrich en Julia Ormand, bewijzen dat Catharina ook in de moderne tijd nog als een bijzondere vorstin wordt gezien.

De tentoonstelling Catharina de Grote, zelfgeslepen diamant is prachtig ingericht en zeer infomatief. Groots! De expositie loopt tot en met 15 januari 2017.

Bronnen
Expositie Catharina de Grootste, zelfgeslepen diamant, Hermitage in Amsterdam
Catalogus Zelfgeslepen Diamant van de Hermitage , 2016
National Geographic Historia, nummer 3, 2016