Geschiedenis.nl

Toen honderd jaar geleden de wereld om Nederland in brand stond door de ontwikkelingen in de Eerste Wereldoorlog werden op 1 maart 1917 de luchtafweermotorbatterij en de luchtafweerafdeling opgericht. Het nieuwtje van vliegtuigen was er af en de twee- en driedekkers waren ontwikkeld tot gevaarlijke oorlogsmachines. Het luchtruim moest verdedigd worden bij een eventuele oorlog. En het was niet denkbeeldig dat Nederland meegesleurd kon worden in die grote oorlog. De toenmalige opperbevelhebber van de land- en zeemacht, generaal Snijders gaf de opdracht om vliegtuigen en luchtschepen van vreemde legers te beschieten.

Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Er waren in 1914 geen wapens om vliegmachines te bestrijden. Dat gold ook voor de oorlogvoerende landen. Al improviserend kwamen er luchtdoelkanonnen en -mitrailleurs beschikbaar waar duizenden militairen bij betrokken werden. Waren in 1914 nog 11.000 granaten nodig om een vliegtuig te raken, in 1918 was dit aantal gedaald naar 4.000. In de vijf oorlogsjaren werden 1588 geallieerde en 784 Duitse vliegtuigen neergehaald vanaf de grond.

In 1934 werd de opdracht om het Nederlandse luchtruim te beveiligen door majoor A. Maas omschreven als: "gevaarlijk maar geenszins hopeloos". Bij het uitbreken van de oorlog in mei 1940 was het Korps Luchtdoelartillerie gegroeid naar 10.000 man en honderden kanonnen en mitrailleurs. Maar deze brigade was nog niet helemaal gereed voor de strijd. Er was onvoldoende geoefend. Desondanks kan gesteld worden dat de luchtdoelartillerie zich in de meidagen goed geweerd heeft.

In 7 hoofdstukken wordt in dit schitterende boek de geschiedenis van de luchtverdediging chronologisch verteld door de auteurs. Natuurlijk worden aan alle missies naar het buitenland uitgebreid aandacht besteed. Het boek eindigt met de grote bezuinigingen in het leger, die door minister Hillen in 2010 werden aangekondigd. Daar hadden de uitzendingen naar onder andere Adana in 2015 natuurlijk last van. Het boek is voorzien van veel (kleuren) foto's van kaarten, overzichten, soldaten, wapens en de omstandigheden waar gewerkt moest worden. Een klein boekwerk aan noten en geraadpleegde bronnen geeft aan het boek een degelijke grondslag.

De auteurs zijn allen specialisten op dit gebied, deels militairen, werkzaam bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. Zij schetsen in woord en beeld de enerverende honderdjarige geschiedenis van de Nederlandse grondgebonden luchtverdediging. Het vertelt het verhaal van een technologisch hoogstaand wapen, van succesvolle en falende inzet, van ongebreidelde groei en forse inkrimping en tenslotte van een ingewikkelde en moeizame fusie tot één luchtverdedigingsorganisatie in het post-Koude Oorlogtijdperk.

De opdrachtgever, Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (onderdeel van de Nederlandse Defensie Academie in Breda) publiceert wetenschappelijke studies voor een breed publiek. Dat brede publiek zal voornamelijk bestaan uit militairen. Toch is dit boek ook geschikt voor geïnteresseerden in geschiedenis van ons land. Dat geldt vooral voor lezers met grote belangstelling voor het verhaal van de meidagen in 1940 en de politionele acties van 1947 en 1948 in Indonesië.

Verenigd op de grond, Daadkrachtig in de lucht
Edwin van Loo, Sven Maaskant, Dirk Starink, Quirijn van der Vegt
Boom uitgevers, Amsterdam
paperback 416 blz
€ 39,90
ISBN 9789089537027