Geschiedenis.nl

Burgers houdt uw vrouwen binnen
hier komt een kale vrouwendief
met het goud dat jij hier leende
kocht je in Gallië je genot

Een soldatenliedje, dat - op zo'n beetje de bekendste persoon uit de geschiedenis slaat -werd gezongen door soldaten tijdens de triomftocht van Caesar in augustus 45 vC. Caesar bleek een rokkenjager te zijn geweest met weinig haren op het hoofd.

Tom Buijtendorp heeft met zijn boek onder meer studie verricht naar het uiterlijk van Caesar en kwam tot opmerkelijke bevindingen. Niet alleen dat Caesar kaal was, maar ook dat hij na een zware bevalling ter wereld was gekomen. Hij had een flinke verdikking op zijn voorhoofd, wat wel eens bij de geboorte veroorzaakt kon zijn. Die bult is te zien op een buste in het Nationaal Museum in Napels. En op de voorkant van het boek.

We komen door Buijtendorp steeds meer te weten over Caesar. Zo is Caesar, als een ontdekkingsreiziger, de eerste die rivieren als de Rijn en de Maas beschreef en de bewoners in de lage landen een naam gaf. Hij had oog voor hun woonomgeving. We krijgen ook meer inzicht in zijn organisatievermogen en strategisch inzicht. Maar ook zijn nederlagen en fouten komen aan bod. De auteur geeft duidelijke aanwijzingen en foto's over de plekken in het Jekerdal bij Maastricht, waar het leger van Caesar in een hinderlaag liep van de Eburonen. Na deze nederlaag liet Caesar zijn baard staan totdat hij wraak had genomen.

Waar haalt Buijtendorp al deze informatie en nieuwe inzichten vandaan? De basis vormt een handschrift van De Bello Gallico, dat uit de 9e eeuw stamt en dat zich in de universiteitsbibliotheek van Amsterdam bevindt. Ook wel bekend als de Codex Amstelodamensis. Het is het oudste bewaard gebleven exemplaar waarin de veldslagen van Caesar in de lage landen beschreven worden. Hier is Caesar zelf aan het woord in de derde persoon. Dus eigenlijk een autobiografie.

Wanneer deze en andere teksten gecombineerd worden met archeologische vondsten, kan je tot aardige (voorlopige) conclusies komen. Nu worden er regelmatig nieuwe opgravingen verricht en moeten daarna conclusies bijgesteld worden. Dat wordt ook in het boek aangegeven. Ondertussen komen we wel meer te weten over Romeinen in ons land. Het zijn puzzelstukjes die op hun plaats vallen. Of die soms verkeerd lagen en verplaatst moeten worden.

Het boek is ruim voorzien van kaartjes en foto's. In de bijlage geeft de auteur een interpretatie op de door Caesar genoemde bevolkingsaantallen en slachtoffers. Het sneuvelen van 1 miljoen mensen bijvoorbeeld, dat de Romeinse schrijver Plinius de Oudere noemde over de Germaanse oorlogen, wordt door Buijtendorp bijgesteld naar geloofwaardiger aantallen. Een forse lijst noten en literatuur sluit het boek af. Een personenregister ontbreekt.

Het was voor Caesar en zijn duizenden mannen een avontuur om door (het huidige) Noord-Frankrijk, Belgie en Nederland te trekken en als eerste Romein de oversteek naar Engeland te maken. Hun avonturen zijn door Buijtendorp voor de hedendaagse nieuwsgierige lezer een spannende ontdekkingstocht geworden naar de (voorlopige) waarheid. Dus: wordt vervolgd.

Caesar in de lage landen
Tom Buijtendorp
Uitgeverij Omniboek
Paperback. 384 blz
ISBN 9789401913898
€ 25,00