Geschiedenis.nl

Laten we beginnen met 'Bloedlijn'. Hoofdpersoon en weduwe Katelijne woont rond 1250 in Alkmaar en heeft een Zeer Geheime minnaar: de graaf van Holland en Zeeland Willem II, tevens koning van het Heilige Roomse Rijk ('rooms-koning'). In het boek wordt hij daarom als koning Willem opgevoerd.

Ik zal niet alles verklappen maar Katelijne wordt zwanger van Willem en hun zoon, Alard, is dus een bastaard. Willem sterft tijdens een confrontatie met de West-Friezen bij Hoogwoud en wordt uiteindelijk opgevolgd door zijn zoon Floris. Aleida van Henegouwen (een zus van Willem, maar getrouwd met Jan van Avesnes, graaf van Henegouwen) wordt voogdes van Floris. Hij groeit aanvankelijk op in Schiedam, waar Aleida een kasteel (Huis te Riviere) heeft laten bouwen. Ook Katelijne en Alard komen in Schiedam terecht. De rest moet u zelf maar lezen.

Simone van der Vlugt heeft zich heel goed ingelezen en verwerkt de bestaande historische feiten en literatuur knap in het (fictieve) verhaal van Katelijne. "De middeleeuwen komen voor de lezer zo dichterbij dan ooit", vermeldt de tekst op de omslag. Daar wil ik niets aan afdoen. Maar tijdens het lezen had ik ook het gevoel in een drakerige soap beland te zijn:

"Een golf van liefde welt in haar op. Ze knippert met haar ogen, maar kan haar tranen niet bedwingen."
"Ze kijken elkaar een paar hartslagen aan (...)".
"Met Pieter heeft ze de liefde een tweede kans gekregen, nu wil ze alleen maar rust."
"Dan tuurt Alard naar de grond, en als hij opkijkt zijn zijn ogen vochtig (...)"

Maar ik wil er niet te lang bij stilstaan, waarschijnlijk ben ik een zeurpiet. Het verhaal is spannend en leest heerlijk weg. Toch mis ik het werkelijke ontsporen, de confrontatie, de waanzin, de ontroering en de verrassing bij de lezer die op een natuurlijke manier voortkomt uit het drama. En dat maakt 'Italiana' voor mij tot een beter boek.

De hoofdpersoon is Maria Oliverio, bijgenaamd La Ciccilla, die leefde (zij heeft in tegenstelling tot Katelijne echt bestaan) tussen 1841 en 1879 in Calabrie in het zuiden van Italie. Zij groeit op in een arm gezin. Haar oudste zus is door haar ouders weggegeven aan een rijk maar kinderloos echtpaar. Dat is ook de bestemming van Maria. Een straatrevolutie in Napels stuurt dat plan in de war. Maria verhuist wel, maar naar een alleenstaande straatarme tante, die in een hut woont aan de rand van een bos tussen de bergen. Lyrische beschrijvingen van de woeste natuur dragen het boek. Door een fatale liefde voor Pietro belandt ze uiteindelijk in een groepje rebellen annex vrijheidsstrijders. De revolutie van Garibaldi heeft Calabrie namelijk niet gebracht wat de allerarmsten hadden gehoopt: verdeling van het grootgrondbezit en emancipatie van de boeren en arbeiders. De rest moet u zelf maar lezen.

'Italiana' is in de ik-vorm geschreven en de rebelse geest van Maria grijpt je vanaf de eerste bladzijde in je kraag. Nou ja, mijn kraag dan. Het is misschien ook wel erg Italiaans en zojuist las ik de laatste bladzijden nog eens waar het onafwendbare gebeurt. Dat is dan misschien weer te zwaar  aangezet? Maar vóór die tijd hebben we een scherp beeld gekregen van de ellende op het Calabrese platteland, de enorme klassentegenstellingen, het teleurstellende resultaat van de Italiaanse revolutie en vooral de schitterende natuur van Calabrie. Maria kan niet ontsnappen aan armoede en uitbuiting, wordt verraden en verkocht, neemt wraak maar verzoent zich uiteindelijk met haar lot.

Als je 'Bloedlijn' en 'Italiana' kort na elkaar leest besef je dat 'Bloedlijn' uiteindelijk toch een heel beschaafde en ingehouden roman is geworden. Er worden geen plompe boerenkoppen gesneld en er zit geen passiemoord in. Dat kun je van 'Italiana' niet zeggen. Beide werken zijn wel geslaagde historische romans. We zien en voelen "oude dode dingen herrijzen in de glans van warm leven." Daar gaat het uiteindelijk om.

Giuseppe Catozzella
Italiana
Milaan, 2021
uitgeverij Mondadori
ISBN 9788804747048
13 euro
(Ik weet eigenlijk niet of het in het Engels of Nederlands is vertaald. Ik ken een beetje Italiaans lezen van m'n eigen.)

Simone van der Vlugt
Bloedlijn
Amsterdam, 2024
uitgeverij Ambo Anthos
ISBN 9789026356377
25 euro