DER UNTERGANG
Geplaatst op
13 maart 2006
Der Untergang behandelt de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog, gezien door de ogen van Hitler’s privé-secretaresse, Traudl Junge.
Der Untergang speelt zich af in 1945; de film behandelt de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog, gezien door de ogen van Hitler’s privé-secretaresse, Traudl Junge. Haar biografie (‘Bis zur letzten Stunde’) en het boek ‘Der Untergang’ van Joachim Fest dienden als uitgangspunt voor deze film. In april 1945 waren de Geallieerden Berlijn reeds tot op enkele kilometers genaderd; vanuit het oosten veroverde het Rode Leger de stad. Hitler had zich met zijn generaals en vertrouwelingen verschanst in zijn bunker onder de Rijkskanselarij. Ondanks de uitzichtloze situatie, weigerde Hitler Berlijn te verlaten. Uiteindelijk geloofde zelfs Hitler, die in zijn leven meerdere zelfmoordpogingen heeft gedaan, niet meer in zijn eigen waanideeën over de eindoverwinning en pleegde hij zelfmoord. Zijn lijk werd overgoten met benzine en verbrand.
In de film wordt een beeld gegeven van twee werelden: bovengronds en in de bunker. Twee personages in de film die speciale aandacht verdienen zijn Albert Speer en Eva Braun. Speer, de architect van het Derde Rijk, komt in de film naar voren als één van de mensen die Hitler aangeraden heeft Berlijn niet te verlaten. De gigantische maquette, waarboven hij en Hitler vele uren gefilosofeerd hebben over de inrichting van de hoofdstad van het Duizendjarige Rijk, Germania, staat model voor de grootheidswaanzin van Hitler. Het beeld wordt gewekt dat architectuur en het ontwerpen van op de Klassieke Oudheid geïnspireerde gebouwen voor Speer voorop stond; het fascisme van Hitler was slechts de ideologie die dit mogelijk maakte. Maar ook Speer verliet in de laatste dagen van het Derde Rijk Berlijn. Eva Braun is de tweede persoon waarvan het moeilijk is goed hoogte te krijgen. Der Untergang draagt helaas niet bij aan verheldering van haar persoon; de film portretteert haar als een naïeve, alcohol-verslaafde vrouw, die onvoorwaardelijk geloofde in Hitler. Mogelijk is dit de enige juiste weergave van haar persoon: het is (zeker met hindsight knowledge en ondanks zijn enorme charisma) nauwelijks voor te stellen dat iemand werkelijk verliefd kon worden op Hitler.
Historische werkelijkheid
Toen Der Untergang net in de bioscopen was verschenen werd de film door sommigen verketterd omdat deze Hitler als mens zou laten zien, waardoor een soort medelijden zou ontstaan. Dit medelijden bleef bij mij, zelfs na de tweede keer kijken, uit: Hitler wordt met al zijn (fysieke) zwakheden getoond, maar de historisch bewuste kijker is de gruweldaden die in zijn naam en door zijn regime gepleegd zijn uiteraard niet vergeten.