HET BOEK HITLER
Geplaatst op
23 november 2006
door
Reinard Maarleveld
"Dit boek had vijftig jaar lang slechts één lezer: Jozef Stalin..."
Deze zin staat te lezen op de omslag van Het Boek Hitler, van Henrik Eberle en Matthias Uhl, dat deze week verscheen. Uhl kwam Het Boek bij toeval tegen in de archieven van de communistische partij van de Sovjet-Unie.
De Russische geheime dienst (NKVD) had het in opdracht van Stalin samengesteld uit de verhoren van de persoonlijke adjudant van Hitler, Otto Günsche en de secretaris van Hitler, Heinz Linge.
Stalin wilde zoveel mogelijk te weten komen over Hitler's carrière, zijn prive-leven en zijn dood. Vooral dat laatste hield hem bezig. Had Hitler inderdaad zelfmoord gepleegd, of was hij erin geslaagd te ontsnappen? Mogelijk bereidde hij in samenwerking met de Britten en de Amerikanen een aanval op de Sovjet-Unie voor.
Het Boek Hitler is een zeer interessant document waarvan, volgens de samenstellers, het waarheidsgehalte zeer hoog is. De verhalen van Hitler's medewerkers werden door de ondervragers steeds nagetrokken. Günsche en Linge werden apart verhoord waardoor tegenstrijdigheden meteen zouden opvallen.
De samenstellers geven in hun inleiding wel aan dat zaken die voor Stalin pijnlijk konden zijn, niet of nauwelijks in Het Boek worden behandeld. Zo komt het niet-aanvalsverdrag tussen de Sovjet-Unie en Duitsland in augustus 1939 nauwelijks ter sprake.
Behalve de geredigeerde verslagen van de verhoren bevat het boek bekende en minder bekende foto's uit de periode 1933-1945, een commentaar van de samenstellers, een uitgebreide bronnenlijst en literatuurverantwoording en een personenregister.
Het Boek Hitler is uitgegeven door AW Bruna, telt 653 pagina's en kost € 29.95.
Dieter Möckelmann interviewde op 22 november 2005 de samenstellers Henrik Eberle en Matthias Uhl voor geschiedenis.nl. Het interview is afgenomen in het Duits.
De samenstellers van "Het Boek Hitler"
Henrik Eberle en Matthias Uhl vertellen over de ontstaansgeschiedenis van Het Boek Hitler.
2. De inhoud komt aan de orde
Tussen 1946 en 1948 vonden de verhoren plaats. Tweederde van het boek gaat weliswaar over het laatste oorlogsjaar, maar het boek is eigenlijk een Hitler biografie vanaf 1933. Verteld door Hitler's naaste medewerkers en gepresenteerd door de NKVD van Stalin.
Tussen 1946 en 1948 vonden de verhoren plaats. Tweederde van het boek gaat weliswaar over het laatste oorlogsjaar, maar het boek is eigenlijk een Hitler biografie vanaf 1933. Verteld door Hitler's naaste medewerkers en gepresenteerd door de NKVD van Stalin.
Voor Stalin was de jodenvervolging niet interessant, want Stalin was ook antisemiet. Maar wel bijzonder is de verklaring van Günsche en Linge dat Hitler en Himmler samen over gaskamers praatten. Hiermee komt vast te staan dat Hitler persoonlijk leiding gaf aan de holocaust.
3. Dieter vraagt naar de betrouwbaarheid van het materiaal
Henrik Eberle en Matthias Uhl zeggen dat het een zeer feitelijk relaas is en dat deze feiten door de Russen steeds gecontroleerd werden. Zij vinden Het Boek zeer betrouwbaar.
Henrik Eberle en Matthias Uhl zeggen dat het een zeer feitelijk relaas is en dat deze feiten door de Russen steeds gecontroleerd werden. Zij vinden Het Boek zeer betrouwbaar.
4. Over Stalin's interesse voor Hitler
Dictators interesseren zich altijd voor elkaar, menen Eberle en Uhl. Stalin was zeer geïnteresseerd in het verraad van Hitlers getrouwen (Goering) en de legertop (de Stauffenberg-aanslag in 1944). Volgens Stalin had Hitler de oude legertop eerder moeten uitschakelen en was dat een onbegrijpelijke fout.
5. Klopt het beeld van de laatste dagen met eerder verschenen literatuur?
Eberle en Uhl menen dat de atmosfeer van ondergang en wanhoop in de laatste dagen in de bunker door de persoonlijke details nog beklemmender wordt.
Eberle en Uhl menen dat de atmosfeer van ondergang en wanhoop in de laatste dagen in de bunker door de persoonlijke details nog beklemmender wordt.
6. Eberle en Uhl beklemtonen de menselijke kant van dictators
Het betekent ook dat iets dergelijks weer kan gebeuren. Er kan een nieuwe Hitler, Stalin, of Mao opstaan. Gaat het in de geschiedenis om dictatuur tegen democratie of is het een strijd van dictators tegen dictators?
Het betekent ook dat iets dergelijks weer kan gebeuren. Er kan een nieuwe Hitler, Stalin, of Mao opstaan. Gaat het in de geschiedenis om dictatuur tegen democratie of is het een strijd van dictators tegen dictators?
7. Wat kunnen studenten geschiedenis van dit boek leren?
Het advies van Eberle en Uhl: altijd alert en nieuwsgierig blijven. Vraag jezelf als historicus steeds af: is dit niet voor iemand interessant?
Het advies van Eberle en Uhl: altijd alert en nieuwsgierig blijven. Vraag jezelf als historicus steeds af: is dit niet voor iemand interessant?
8. Dieter vaagt of Stalin het boek gelezen heeft
Eberle en Uhl zijn daar uitgesproken over: zeker! Het boek zat in zijn persoonlijk archief. Weliswaar zonder persoonlijke aantekeningen in de marge, maar dat deed Stalin de veertiger jaren ook nauwelijks meer.
9. Eberle en Uhl vestigen de aandacht op de Russische visie op de Tweede Wereldoorlog
Het Oostfront was belangrijker dan het Westfront. Een zeer bloedige grondoorlog die aan Russische zijde 11 miljoen soldatenlevens kostte en aan Duitse zijde 3 miljoen. In het Westen wordt altijd de luchtoorlog en de rol van Amerikanen en Engelsen beklemtoond.
Het Oostfront was belangrijker dan het Westfront. Een zeer bloedige grondoorlog die aan Russische zijde 11 miljoen soldatenlevens kostte en aan Duitse zijde 3 miljoen. In het Westen wordt altijd de luchtoorlog en de rol van Amerikanen en Engelsen beklemtoond.
De Duitstalige uitgave
