Geschiedenis.nl

Den Uyl is dood, Van Agt met pensioen maar Wiegel leeft! Zodra er verkiezingen zijn verschijnt Hans weer op de voorpagina: als kanidaat-premier. De zittende VVD-fractieleider probeert zijn ergernis te verbergen en roemt in het openbaar de inzet van Hans voor de liberale zaak. Ondertussen probeert hij met woedende telefoontjes en e-mails de regie terug te krijgen. Wiegel trekt op dat moment een fles wijn open: zijn missie is geslaagd. Hij is nog niet vergeten.

Wiegel is een icoon uit de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Samen met Den Uyl (PvdA) en Van Agt (KVP, na 1980 CDA) beheerste hij in die periode de Nederlandse politiek.

Den Uyl (1919) was de gedreven socialist, intellectueel en profeet van de maakbare samenleving. De inspirerende leider van het meest progressieve kabinet in de Nederlandse geschiedenis. De man die bij de verkiezingen van 1977 beloond werd met een winst van 10 zetels.

Wiegel (1941) werd bekend als de man die met rake opmerkingen en karakteristieken de juiste snaar bij de Nederlandse middenklasse wist te treffen. Socialisten waren “potverteerders” die voor “Sinterklaas speelden”. Wiegel was een begaafd debater. Hij luisterde naar “de mensen in het land”, hij zou de “mouwen opstropen en de schouders eronder zetten”, hij zou “niet kakelen, maar eieren leggen.” Daarbij was hij jong, met een energieke uitstraling.

Van Agt en Wiegel verlieten begin jaren tachtig de landelijke politiek. Den Uyl hield vol tot 1986. Van Agt was bij zijn vertrek 52, Den Uyl 67. Wiegel pas 41.

Van de Grote Drie heeft alleen Wiegel het nooit tot premier geschopt. Als vice-premier en minister van binnenlandse zaken in het kabinet Van Agt I (1977-1981) kon hij geen potten breken. De economische crisis die onder het kabinet Den Uyl was begonnen (1973) verdiepte zich. Van “puinruimen”, een term die Wiegel gebruikte om de liberale politiek na het kabinet Den Uyl te karakteriseren, kwam niets terecht. Integendeel: het begrotingstekort steeg tijdens Van Agt I tot een recordhoogte.

Daarbij kwam dat de sterkste minister uit het kabinet, Andriessen (financiën), opstapte omdat er in zijn ogen te weinig werd bezuinigd. Eerder was minister van defensie Kruisinga na een verschil van mening over de neutronenbom afgetreden. Andere ministers bleken onthutsend zwak, zoals Van der Klaauw (buitenlandse zaken) en Pais (onderwijs).

En waarom ook niet? De partij staat op verlies. De concurrentie is kwetsbaar. In het debat zou Wiegel geen kind hebben aan Bos, Balkenende of Verhagen. Wiegel beschikt over charisma. De arrogantie van Van Aartsen heeft hij niet nodig om “de mensen in het land” te vertellen hoe het verder moet. Binnen de huidige VVD-fractie moet hij alleen afrekenen met dwarsligger Ayaan Hirsi Ali. Een mooi karweitje voor Hans Van Baalen.

Conclusie: de VVD doet er verstandig aan om Wiegel zo snel mogelijk naar voren te schuiven als kandidaat-premier. En Wiegel doet er verstandig aan zo hard mogelijk “Ja!”te roepen.

Op de officiële site van het Nederlandse parlement wordt Wiegel als volgt omschreven: “Hoffelijke man, die feitelijk vrij verlegen is. Houdt van relativeren en geniet graag van een goed glas en goede maaltijd.”.