Geschiedenis.nl

De Perzische koning Darius verzamelt in 490 v. Chr. een leger van  25.000 man en 200 oorlogsschepen. Zijn plan is  om Athene, de belangrijkste tegenstander, rechtstreeks aan te pakken. De strijdmacht vertrekt vanuit Samos naar Euboea. Op Naxos steken de Perzen de stad in brand maar op Delos gedragen ze zich beschaafd en schenken zelfs een bijdrage bestemd voor de  tempel van Apollo. Aangekomen op Euboea wordt eerst Carystus vervoverd.  De vloot vaart door naar Eretria. Na een kort beleg wordt de stad ingenomen en de tempels platgebrand. De inwoners worden afgevoerd naar Susa in Perzie. Dit harde optreden is  bedoeld om de Atheners te intimideren. 

Athene heeft inmiddels de hulp ingeroepen van Sparta en Plataea. De Spartanen beloven te komen zodra ze een belangrijk religieus feest hebben afgesloten. Vanuit  Plataea wordt meteen een leger van duizend man gestuurd. Ondertussen landt de Perzische vloot op de vlakte van Marathon, een dagmars  verwijderd van Athene. De Perzen beschikken over cavalerie, een belangrijk voordeel bij een strijd op het land. De Atheense generaal Miltiades besluit dat het beter is om de Perzen vanuit de heuvels aan te vallen en hen in te sluiten op de vlakte. Die vlakte wordt, behalve door de zee begrensd door de uitlopers van de berg Pentele en een moeras.

De aanval van 10.000 Atheense hoplieten, gesteund door de 1.000 man van Plataea, is een succes. Miltiades slaagt erin vanaf de flanken door te dringen tot het centrum van Darius strijdmacht. De Perzen verliezen 6400 man maar slagen er wel in hun schepen te bereiken. De Atheners verliezen 192  man. (1)

 

Dit jaar is het 2500 jaar geleden dat Miltiades de Perzen versloeg. Volgens de overlevering snelde een Griekse boodschapper, Pheidippides, vanaf het slagveld terug naar de stad om het nieuws van de overwinning te brengen en stierf daar aan de inspanning. Een dramatische gebeurtenis die hoogstwaarschijnlijk niet heeft plaatsgevonden. De betekenis van de overwinning bij Marathon ligt meer in het feit dat Athene erin slaagde uit handen te blijven van Darius. Een vrije, Griekse stad had een oosterse dictator, heerser van een wereldrijk, verslagen. In de jaren daarna slaagden de Grieken erin het Perzische gevaar definitief te bezweren. De Griekse cultuur kon zo de bakermat worden van de westerse beschaving.

Bij die conclusie kun je vraagtekens plaatsen. Niemand weet wat er wat was gebeurd wanneer het leger van Darius Athene had veroverd. Mogelijk dat in een later stadium de Perzen vrijwillig de aftocht hadden geblazen. Misschien waren hun voorwaarden voor een vrede mild geweest. Misschien ging het meer om de afbakening van hun invloedsfeer dan om rechtstreekse controle van Griekse bodem.  En wie kan zeggen dat de oosterse beschaving Europa in het ongeluk zou hebben gestort? De landbouw, het wiel, het schrift, de kalender:  allemaal innovaties uit het oosten. 

Hoe het ook zij: Marathon is een monument geworden in de Griekse en Europese geschiedenis. De naam Marathon werd daarom ook verbonden aan een hardloopwedstrijd bij de eerste moderne Olympische Spelen in 1896 in Athene. Door de mythische tocht van Pheidippides te herhalen werd het glorieuze antieke verleden direct gekoppeld aan de ambities van de moderne Olympische beweging. 

Omdat het dit jaar 2500 jaar geleden is dat de historische slag plaatsvond heeft de organisatie van de huidige marathon van Athene besloten om groots uit te pakken. Een niet te missen jubileum-editie dus! Ik doe mee want ik houd van hardlopen en geschiedenis. Ik hoop op 31 oktober 2010 aan de streep te staan. In de tussentijd voor geschiedenis.nl maar eens kijken wat deze marathon met Marathon heeft te maken. 

_{(1) Dit verslag is gebaseerd op Carl Roebuck, The World of Ancient Times, 1966, 240 – 243
illustratie rechts: het logo van de 2500e editie afkomstig van de officiele site van de organisatie}