Geschiedenis.nl

Abel Janszoon Tasman (1603-1659) groeide op in het Groningse Lutjegast. Hij was een boerenzoon, maar al snel besloot Tasman naar zee te gaan. Daar maakte hij gestaag carrière.

Tasman klom op van scheepsjongen tot matroos en leerde later het vak van stuurman. Ook trouwde hij met Claesgie Heyndrix, maar aan dit huwelijk kwam al snel een einde. Toen Tasman 28 jaar oud was, overleed zijn vrouw. Tasman bleef achter met hun dochter, Claesjen Tasman. 
 

Tor 1631, het jaar waarop Tasman weduwnaar werd, zat er nog niet erg veel vaart in de carrière van Tasman. Dit veranderde echter snel nadat hij twee jaar later, in 1633, in dienst van VOC trad. Al in het jaar erna, in 1634, werd Tasman aangesteld als schipper. In deze functie had Tasman in 1639 het commando over een VOC schip dat op ontdekkingreis ging naar de Goud- en Zilvereilanden. Deze expeditie werd echter geen succes. 
 
Het onbekende Zuidland

Bekender en succesvoller was de reis die Abel Tasman maakte in 1642 en 1643. Deze zogenaamde ‘eerste reis van Abel Tasman’, had als doel het ontdekken van het onbekende Zuidland en het vinden van een zuidelijke doorgang naar de Stille Oceaan. Ook moest een nieuwe zeeroute naar Zuid-Amerika worden gevonden. Deze reis was een zeer belangrijke voor de Verenigde Oostindische Compagnie. Er hing veel vanaf. Tasman kreeg voor deze tocht de beschikking over twee schepen. Hijzelf voerde het bevel over het grootste schip, de Heemskerck en een tweede schipper kreeg het bevel over een kleiner schip, de Zeehaen. In totaal namen 110 mannen deel aan de expeditie. 
 
Vijandige Maori's

Vanaf Mauritius, in oktober 1642, voer Tasman met zijn bemanning om Australië heen. Hij ontdekte Tasmanië en Nieuw-Zeeland, en bracht een bezoek aan de Fiji- en Tonga-Eilanden. Het contact met de Maori’s op Nieuw-Zeeland verliep desastreus: vier mannen van Abel Tasman werden vermoord door vijandige Maori’s. En er waren meer teleurstellingen: het Zuidland werd niet gevonden en maar twee bevolkingsgroepen werden ontdekt. Toch was de grote verdienste van Tasman en zijn mannen dat er veel nieuw land werd ontdekt.

Een nieuwe zeestraat

En zo mocht hij in 1644 opnieuw een ontdekkingsreis voor de VOC leiden. De bedoeling was dat Tasman een zeestraat tussen Nieuw-Guinea en Australië zou ontdekken en de oostkust van Australië tot aan Van Diemensland zou optekenen. Het lukt Abel Tasman tijdens deze tweede reis echter niet de bewuste zeestraat te vinden. Ook tekende hij niet de oostkust van Australië op. Wel wist hij de westkust van dit continent in kaart te brengen. Al met al was deze tocht minder succesvol dan zijn eerste tocht. 

De Vrede van Munster en een schip vol zilver 

Na deze twee grote reizen besloot de VOC dat het tijdperk van de grote ontdekkingreizen zijn langste tijd had gehad: het bracht te weinig op. Tasman bleef echter wel werken voor de VOC en wist langzaamaan zijn positie te verbeteren. Zo werd hij in 1644 benoemd als lid van de Raad van Justitie in Batavia. Maar er waren meer zaken die als opmerkelijk gelden in de carrière van Tasman. In Europa werd in 1648 de Vrede van Munster getekend tussen de Republiek en de Spanjaarden. Tijdens de vredesonderhandelingen wilde Gouverneur-generaal Van der Lijn nog een laatste keer proberen om de Spanjaarden een hak te zetten. Hij gaf opdracht aan Tasman een vloot van acht goed bewapende schepen samen te stellen en de Spanjaarden op de Filippijnen aan te vallen. Het lukt Tasman echter net niet een schip met kostbaar zilver van de Spanjaarden te roven. Voor de schepen van Tasman het bewuste schip konden enteren werd het schip door de Spanjaarden in brand gezet. Het zilver verdween naar de bodem van de zee. 
 
Tasman veroordeeld
 

Toch kreeg Tasman een smet op zijn glansrijke carrière nadat hij bij een incident tegen de regels in twee bemanningsleden bijna had laten ophangen. In Batavia werd een klacht tegen Tasman ingediend en deze werd toegewezen. Tasman had zich als commandant ernstig misdragen. Hij moest schadevergoedingen betalen en werd uit al zijn officiële functies ontslagen. Het ging zelfs zover dat hij uit de kerkenraad van Batavia werd gezet. 
 
Het einde van een lange carrière

Enige tijd later en na veel inspanningen lukte het Tasman echter om weer als schipper te worden aangesteld. In 1652 verliet hij de VOC; hij was toen 49 jaar oud. Tot zijn dood in 1659 werkte Tasman hierna als particulier handelaar in Batavia. Na zijn dood in 1659 liet hij een vermogen na aan zijn vrouw en dochter. Ook ging een deel van zijn erfenis naar de armen van zijn geboortedorp Lutjegast, aan de andere kant van de wereld. Abel Janszoon Tasman werd 56 jaar.