Geschiedenis.nl

Richard Overy, een Brits historicus verbonden aan Exeter University, werd in de late jaren tachtig bekend door een dispuut met de marxistische historicus Timothy Mason. Het dispuut werd voornamelijk uitgevochten in het tijdschrift Past and Present en ging over de oorzaken van de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog. Mason betoogde dat economische problemen Hitler dwongen tot een vlucht naar voren, tot het voeren van een agressieve oorlog om door middel van roof de economische problemen van het Derde Rijk op te lossen. Overy daarentegen meende dat het uitbreken van de oorlog vooral te wijten was aan keuzes van de nazi-top en dat de economische problemen van Duitsland maar voor een beperkt deel de keuzes beïnvloedden. Het bestrijden van de visie van Mason, die bovendien door veel (marxistische) historici gedeeld werd, ging hem zo goed af, dat hij werd geprezen als “highly effective (in) the ruthless dispelling of myths”.

Na deze strijd richtte Overy zich vooral op de militaire geschiedenis (in het bijzonder van het luchtwapen) en de economische geschiedenis (in het bijzonder de herbewapening) van het Derde Rijk. Daarnaast besteedde hij veel aandacht aan de dictaturen van Hitler en Stalin (Dictators: Hitlers Duitsland en Stalins Rusland) en aan de Duitse geschiedenis vanaf 1900. In zijn laatste werk, 'Kroniek van het Derde Rijk', combineert hij op briljante wijze al deze onderzoeksgebieden.

Overy kiest in dit boek niet voor nieuwe invalshoeken of nieuwe infomatie. Een kroniek is immers slechts een chronologische opsomming van de belangrijkste gebeurtenissen in een bepaalde periode in een bepaald gebied. Voor de Tweede Wereldoorlog bestaan letterlijk talloze boeken die aan dit criterium voldoen maar het boek van Overy steekt daar ver boven uit. Ook Overy houdt zich aan de simpele regels voor een kroniek, maar baseert zijn selectie van gebeurtenissen op drie vragen:  1 Hoe ontstond de dictatuur in een als beschaafd te boek staand land als Duitsland? 2 Hoe kon Hitler de macht grijpen met de steun van slechts een-derde van de bevolking? 3 Wat was de bekoring van Hitler?

Om deze vragen uitvoerig te beantwoorden hebben historici talloze boeken nodig, maar Overy slaagt er met dit boek in deze vragen, in elk geval voor de leek, beknopt en duidelijk te beantwoorden. Hij gebruikt de laatste historische inzichten en gaat daarmee de grote controverses uit de weg, maar weigert (gelukkig) de bekende clichés zomaar te accepteren. Bovendien, er zijn maar weinig handboeken waarin het eerste partijprogramma van de NSDAP afgedrukt werd, of de tekst van de beruchte Machtigingswet uit 1933 of de verdragstekst van het Duits-Russische niet-aanvalsverdag uit 1939. Deze bronnen worden ook nog aangevuld met ooggetuigenverslagen, van zowel slachtoffers als daders. Kwesties die meer uitleg nodig hebben worden apart behandeld in kaders.

De vlotte schrijfstijl van Overy en zijn vermogen om ook de ingewikkeldere kwesties van de Tweede Wereldoorlog en Hitler-Duitsland kort en duidelijk uit te leggen, gecombineerd met het bijzondere bronnenmateriaal, maakt “Kroniek van het Derde Rijk” een van de beste handboeken over Duitsland in de Tweede Wereldoorlog.

Titel: Kroniek van het Derde Rijk
Auteur: Richard Overy
ISBN: 978 90 234 5884 5
Uitgeverij: De Bezige Bij
Aantal pagina's: 408
Oorspronkelijke titel: The Third Reich. A Chronicle
Vertaling: Pon Ruiter en Frits van der Waa
Prijs: 49,90