Geschiedenis.nl

Ook ik zat op 28 januari om 19.00 uur op de bank te wachten. De Rijksvoorlichtingsdienst had een toespraak van de koningin  aangekondigd. We wisten allemaal wat ze zou gaan zeggen: ze zou plaats maken voor Willem-Alexander. Na jaren van speculatie zou 2013 dan toch hét jaar van de abdicatie worden. Het was, zoals men direct al zei, een ‘historisch moment’ en een ‘historische toespraak’. Betere timing voor publicatie van een boek over koningin Beatrix is er waarschijnlijk niet.

 

Beatrix koningin der Nederlanden verscheen op 31 januari van dit jaar ter ere van de 75ste verjaardag van Beatrix. Geen enkele Nederlandse vorst of vorstin zat met deze leeftijd nog op de troon. Het boek illustreert de wijze waarop Beatrix invulling heeft gegeven aan haar rol van koningin der Nederlanden. Volgens een van de auteurs, Han van Bree was zij het “meer dan waard om een stijlvol boek aan te wijden”.

 

De invulling van de rol van koningin door Beatrix zoals beschreven in dit boek is samen te vatten met de drie woorden: Passie, perfectie en professionaliteit. Er wordt beschreven hoe de koningin altijd goed voorbereid was voor werkbezoeken. Niets werd aan het toeval overgelaten en alles kon altijd nog net iets beter dan de vorige keer. In dit boek wordt Beatrix beschouwd als de koningin, die nieuwe grandeur wist te geven aan de monarchie, stijl en allure terug wist te brengen en de monarch een centrale rol kon laten spelen in het politiek bestel van Nederland. 

 

Uiteraard mag een biografische schets niet ontbreken. Zo is het aardig om te lezen hoe Beatrix tijdens haar studententijd bedacht wat voor koningin ze wilde gaan worden en ze zich door medestudenten liet aanspreken als koninklijke hoogheid. Iets wat niet al haar medestudenten op prijs stelden. Het was Beatrix die het koningschap professionaliseerde. Zij vond dat het perfect georganiseerd moest zijn om de monarchie te rechtvaardigen. Tegelijkertijd moest het ook weer niet te bijzonder zijn anders zou het belachelijk gevonden kunnen worden. Beatrix was overtuigd van haar voorbeeldfunctie als koningin. 

 

In het hoofdstuk over het Beatrix en het volk zien we de koningin op de vele foto’s zoals de meesten van ons haar zullen kennen. De goedlachse koningin door weer en wind tijdens feestelijkheden op Koninginnedag. Een aantal Koninginnedagen wordt uitgelicht, maar er is ook een overzicht met alle dagen en plaatsen op rij. Het is mooi om te zien hoe Beatrix vorm heeft gegeven aan een andere invulling van Koninginnedag, daar waar Juliana een defilé had gepland. Daarnaast zien we Beatrix juist als troostende moeder van Nederland tijdens herdenkingen en bezoek aan plaatsen van rampspoed. Representeren, meeleven, verbinden, dat is waar het voor haar om draaide. 

 

Het kabinet Rutte II is het eerste kabinet dat is geformeerd zonder Beatrix. Het boek belicht de relaties van Beatrix met de verschillende premiers. Zo blijkt dat Van Agt aantekeningen begon te maken toen Beatrix hem steeds opnieuw confronteerde met gedane uitspraken. Waar hij improviseerde en meer zijn beloop liet, ging zij precies tegenovergesteld te werk. De vele bordesfoto’s en kiekjes van Prinsjesdag, staats- en werkbezoeken sieren de pagina’s van dit hoofdstuk. 

 

Eigenlijk belicht een tweetal hoofdstukken, geschreven door verschillende auteurs, Beatrix’ duidelijke scheidslijn tussen haar privéleven en publieke optredens. Onder Juliana had de pers nog redelijk de ruimte gekregen, maar met Beatrix veranderde dit snel. Uiteindelijk leidde dit tot de Mediacode van 2005. Buiten officiële agendapunten om mogen geen foto’s worden gepubliceerd. Beatrix heeft de touwtjes stevig in handen enhechtte aan een privé- leven, voor zover dat mogelijk was als koningin. De vuile was bleef zo veel mogelijk binnenskamers. De discretie die ze van anderen verwachtte, legde ze zichzelf ook op. 

 

Naast deze facetten komt ook de kleding van Koningin Beatrix uitgebreid aan bod. Zij is van mening dat ook dit aspect van het koningschap draaide om continuïteit en solidariteit. Haar kleding was dan ook zeker niet onderhevig aan modegrillen. Zo is er een werkelijk Beatrixkapsel. Bijzonder  is dat dit woord in 2005 ook in de Dikke van Dale is opgenomen. Tot slot ontbreken de verschillende familieleden en familiekiekjes uiteraard niet. 

 

Beatrix koningin der Nederlanden geeft een fraai en kleurrijk overzicht van de koningin die Beatrix drieëndertig jaar is geweest. Naast bekende feiten staan er ook  aardige weetjes in en foto’s die nog niet waren gepubliceerd. Daarnaast zijn de auteurs niet blind voor discussies en vragen over de monarchie. Is Willem-Alexander in staat om, net als zijn moeder, het koningschap te behouden voor de toekomst? Op welke manier zal hij invulling gaan geven aan Koninginnedag? En wat zal de rol van de monarch bij formaties van kabinetten in de toekomst zijn? Moet hij of zij nog wel voorzitter van de Raad van State zijn? Zal het koningschap verworden tot een volledig ceremoniële functie? De toekomst zal het uitwijzen.

 

Het boek laat zien hoe Beatrix op haar eigen manier invulling heeft gegeven aan haar koningschap. Vele boeken zullen de komende tijd volgen over dit onderwerp. De periode zal vast nog nader geduid worden ten opzichte van bijvoorbeeld de koningin die Juliana was. Ook zal de nalatenschap van Beatrix aan Willem-Alexander nog aan bod komen. Maar voor nu geeft het boek van  Han van Bree een mooi overzicht van de periode Beatrix op een perfect moment.