Geschiedenis.nl

Sir Ian Kershaw is hoogleraar moderne geschiedenis aan de University of Sheffield en geldt als een van 's werelds meest prominente onderzoekers van Nazi-Duitsland. Hij is vooral bekend als auteur van de biografie over Adolf Hitler en "Tot de laatste man", een onderzoek naar de drijfveren waarom Nazi-Duitsland zo lang en hard bleef vechten voor een verloren oorlog.

Kershaw’s kennis ligt dus bij de Tweede Wereldoorlog en wat daaraan vooraf ging. In het tweeluik, dat Kershaw geschreven heeft over de periode 1914-1949, gaat het eerste gedeelte voornamelijk over de situatie waarin Europa zich bevond vanaf het einde van de Eerste Wereldoorlog tot de voorzichtige opbouw rond 1949. Zoals andere recensies over dit boek ook al aangaven: Kershaw is geen Geert Mak. Het boek staat vol met feiten die minutieus zijn genoteerd, verdeeld over een aantal thema’s als politiek, economie, financieel systeem en maatschappij. In het boek ontbreekt echter een verhaallijn zoals bij Mak of de spanning die Christopher Clark (Slaapwandelaars) weet op te roepen in zijn werk.

Kershaws thema’s liggen echter zo voor de hand dat er geen ander of nieuw beeld geschetst wordt dan algemeen bekend is over het interbellum (periode tussen de twee wereldoorlogen). Daarvoor had Kershaw fantasievollere thema’s kunnen bedenken, zoals hij dat gedaan heeft over het thema ontwikkeling van de media en cinema.

Wel geeft Kershaw een genuanceerd beeld van oorzaak en gevolg. Het falen van de internationale politiek, de democratie en het kapitalisme maakten de keuzes uit de jaren 1914-1949 begrijpelijker. Met name het falen van de democratie in combinatie met een zware economische crisis verklaart waarom de fascisten in Italië of de Nazi’s in Duitsland vaste voet aan de grond kregen.

Wat sterk is aan het boek is dat de auteur ook onderwerpen in perspectief zet. Bijvoorbeeld het (grote) verschil tussen de fascisten en de nazi’s of de beweegredenen van politiek Rusland na 1918 en 1945. Wat Kershaw niet had kunnen voorspellen, was de actuele waarde van de quote van George Marshall in 1947 over de Britten in Europa. Groot-Brittannië wilde ten volle profiteren van een Europees programma, maar tegelijkertijd niet helemaal een Europees land zijn. Bijna exact hetzelfde sentiment heeft ervoor gezorgd dat de Britten nu uit de EU stappen.

Wie denkt dat Nederland enige rol van betekenis in Europa speelde in deze periode komt bedrogen uit. Meer dan een opsomming van steeds dezelfde landen (Zweden, Denemarken, Zwitserland) die vergelijkbare ontwikkelingen op het gebied van economische, sociale of politieke ontwikkelingen doormaakten, is er niet weggelegd voor Nederland.

Het boek is voorzien van duidelijke kaarten van Europa en niet al te bekende afbeeldingen.

Het volgende boek van Kershaw gaat over de wederopbouw en het Wirtschaftswunder. We zien er met belangstelling naar uit.

De afdaling in de hel
Europa 1914-1949
Auteur: Ian Kershaw
Uitgever: Unieboek / Spectrum
Prijs: 29,99
639 pagina’s
ISBN: 9789000346967