Geschiedenis.nl

Afgelopen zondagochtend (29 oktober 2017) stond ik voor Het Moorinneken op de Grote Markt in Leuven en ik had trek in koffie. Een pand uit de late renaissance, nu koffiehuis. Met aan de gevel een beeld van het hoofd van een "moorinneken". Een slavin, een slaafgemaakte moeten we tegenwoordig zeggen, of zit er een ander verhaal aan vast? Volgens de website wel, maar dat doet even niet ter zake.

Feit is dat er sinds het einde van de 15e eeuw een opzichtige verwijzing naar de slavernij aan een prachtig pand in Leuven zit. Kan dat nog wel anno 2017? We zien de laatste jaren dat door toedoen van Nederlanders met een gekleurde achtergrond, migrantenachtergrond moeten we tegenwoordig zeggen, er steeds meer aandacht is voor de slachtoffers van het slavernijverleden.

Het onderzoek naar de slavernij richt zich ook meer op persoonlijke ervaringen en geschiedenis van slaafgemaakten. Daarover schrijft Rutger van der Hoeven in de Groene Amsterdammer (25 10 2017) het verhaal "Nieuw licht op het slavernijverleden. Van een wit naar een zwart perspectief".

Joost de Vries schrijft in hetzelfde nummer een essay onder de titel "Schurken met schone handen. Hoe oordeel je over mensen in het verleden?" Hierin kaart hij een kwestie aan die interessant maar moeilijk oplosbaar is: kun je vanuit het heden een moreel oordeel vellen over iemand uit het verleden?

Hoewel het betoog van De Vries volgens mij niet helemaal scherp is meent hij dat dit mogelijk is: "Wie in de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de bezetter wist dat hij fout zat, wie joden liet onderduiken wist dat hij goed zat." Niet grijs, maar zwart of wit dus. Het lijkt mij een versimpeling. Want hoe beoordelen we een collaborateur die mogelijk toch een joods gezin gered heeft? En wat te denken van iemand die joden liet onderduiken maar dat vooral voor persoonlijk gewin deed? Niet zwart of wit, maar grijs dus.

Ondertussen stond ik daar voor "Het Moorinneken". Kun je daar wel naar binnen stappen of moet je van de eigenaar eisen dat hij deze openlijk racistische provocatie, schandvlek uit het slavernijverleden onmiddellijk van de gevel haalt? Ik nam genoegen met het historische besef dat het borstbeeld in het huidige tijdsgewricht op zijn minst controversieel was. Een praktische oplossing voor een historicus. De koffie werd geserveerd met een klein glaasje slagroom, een tipje advocaat en verse koekjes. Dat had ik niet willen missen.