Geschiedenis.nl

Wapenstilstand
Nadat het grote voorjaarsoffensief van de Duitsers in maart 1918 tot staan gebracht is door de geallieerden, dit maal bijgestaan door veel jonge, sterke Amerikanen, blijkt dat Duitsland is uitgeput. De "voorraad" jonge soldaten raakt op net als de aanvoer van munitie en olie. En in het ontevreden thuisland heerst hongersnood en dreigt er een revolutie. Er wordt in november op verzoek van Duitsland een wapenstilstand gesloten en ruim een half jaar later een vredesverdrag. Daarmee heerste er aan het Westfront rust, maar dat gold niet voor Europa. Er braken revoluties en nieuwe oorlogen uit. De wereld lag in puin en moest weer opgebouwd worden.

Twintig protagonisten
In het boek staan twintig personen centraal die gevolgd worden vanaf november 1918. Ondertussen wordt verteld wat hun betrokkenheid bij de Grote Oorlog is. Onder hen zijn bekende politici zoals Matthias Erzberger, de opperbevelhebber van de geallieerden Ferdinand Foch en de Duitse kroonprins Wilhelm. Maar ook veel kunstenaars. Boeiende episodes uit het leven van de componist Schönberg, de schrijfster Virginia Woolf, Paul Klee en het gecompliceerde leven van Alma Mahler en haar echtgenoot, de architect Walter Gropius. Ook minder bekende personen komen aan bod. De zwarte soldaten uit het Amerikaanse leger, die te maken kregen met discriminatie en daar op hun eigen wijze op reageerden.

En de geschiedenis van de klaproos - de poppy - wordt uit de doeken gedaan in de levensgeschiedenis van Moina Michael. Zij kwam op het idee om van deze rode bloem een symbool te maken van deze oorlog en er geld mee te verdienen dat gebruikt zou worden voor de oorlogsinvaliden.

Verrassend is de episode over Nguyen Ai Quoc, die tijdens de vredesonderhandelingen in Parijs tevergeefs opkomt voor zelfbeschikking van zijn land Vietnam. Dat lukt hem pas jaren later. En dan heet hij Ho Chi Minh. Hij zal zijn land in een oorlog aanvoeren tegen het machtige Verenigde Staten.

Indeling boek
Het boek is ingedeeld in 6 hoofdstukken, waarin steeds een stukje van het leven van de hoofdpersonen verteld wordt. Elk hoofdstuk wordt vooraf gegaan door een kunstafbeelding met een toelichting of gedicht dat symbool staat voor dat hoofdstuk.

Zo begint hoofdstuk 3 met het schilderij Explosie van Greorge Grosz uit 1917. Grosz meldde zich in 1914 als oorlogsvrijwilliger maar werd in mei 1915 ongeschikt verklaard voor de militaire dienst. Hierna ontwikkelde hij zich tot pacifist. Hij stelde op karikaturale wijze het militarisme, de schijnheilige burgerlijke moraal en de ontreddering in de grootstedelijke samenleving aan de kaak. Merkwaardig dat hij in het schilderij New York als voorbeeld nam. De ontreddering van het oorlogsjaar is overduidelijk te zien. Maar wellicht voelde hij ook de komende nog grotere vernietiging aankomen. Zijn werk werd door de nasi's gewaarmerkt als entartete Kunst. En hiermee is ook weer het verband tussen de beide wereldoorlogen gelegd.

Het boek sluit af met een uitgebreid bronnen en literatuur overzicht. Ook te gebruiken voor wie wat meer wil weten over de hoofdpersonen uit het boek.

Auteur
Daniel Schönpflug is geboren in 1969 en studeerde aan de Vrije Universiteit in Berlijn, waar hij sinds 2015 als wetenschappelijk coördinator van de Wissenschaftskolleg werkt. Zijn eerste boek over het leven van Louise van Pruisen (1776-1810) de moeder van keizer Wilhelm I, was in Duitsland een groot succes. Hij is gespecialiseerd in de Europese geschiedenis tussen 1800 en 2000.

Samenvattend
Een uiterst boeiend boek waarin de hoofdrolspelers in het scharnierjaar 1918 helder uitgebeeld worden. Is 1918 het jaar van de dageraad of wordt het teleurstelling? Europa stond nog 25 jaar grote onrust te wachten. De auteur zegt er het volgende over:
"Het boek mag niet gezien worden als een objectieve voorstelling van historische feiten, maar moet eerder gezien worden als een collage van getuigenissen, hoe verschillende personen de jaren rond 1918 beleefd hebben en vanuit hun persoonlijke optiek hebben beschreven."

1918. Het jaar van de dageraad
Daniel Schönpflug
De Bezige Bij
2017
paperback 319 blz
€ 24,99
ISBN: 9789023449492