Geschiedenis.nl

Behalve een historisch epos is De Afvallige ook een naslagwerk, een filosofisch handboek, een thriller en een schelmenroman. Een breed uitgewerkt verhaal dat zich afspeelt in Europa en Azie aan het begin van de vijftiende eeuw. De hoofdpersoon is Isidorus van Rillington. Een waarheidszoeker met een systeem om enorme hoeveelheden informatie op te slaan in de vorm van een virtueel geheugenpaleis. Door “de ommegang”, een innerlijke wandeling door het paleis, is hij in staat de inhoud van gelezen boeken weer op te roepen.

Van Aken voert de lezer, aan de hand van Isidorus, mee langs kloosters, paleizen, kroegen en bordelen. We reizen door Engeland, Duitsland, Italie, het Midden-Oosten, Mongolie en China. Isidorus wil iets groots en blijvends achterlaten en besluit daarom architect te worden. Hij kan zijn ambities echter niet realiseren. Om toch in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien wordt hij arts.

Tijdens zijn reizen ontmoet de zoeker sleutelpersonen die plotseling zijn levenspad kruisen. Een bouwmeester van een kathedraal, een beheerder van een kloosterbibliotheek, een dissidente hoogleraar, een meedogenloze kettervervolger, een ambitieuze bisschop. De omgang met deze personen brengt Isidorus soms in conflict met de bestaande normen en waarden. Gaandeweg ontspoort de Zoeker. Zijn megalomane droom om een tijdloos bouwwerk tot stand te brengen leidt tot moord en verraad. Dan begint zijn geheugenpaleis af te brokkelen. De kennis die hij heeft vergaard kan hij niet meer inzetten. De gerespecteerde medicus en architect wordt als leugenaar en oplichter voor de rest van zijn leven opgesloten in een kerker.

Van Aken is een uitmuntend verteller en kan prachtig schrijven. Beeldend, scherp, overtuigend, met gevoel voor humor en drama. Soms schiet hij uit de bocht en wordt het allemaal te groots en daardoor onwerkelijk. De ontmoeting met Long Gum Pa bijvoorbeeld of de ingewikkelde intrige rond de hand van Galina. In Konstanz verandert Isidorus van een mystieke geleerde in een ijdele kroegtijger die niet in de gaten heeft dat hij aan alle kanten in de luren wordt gelegd. Die metamorfose is niet overtuigend. Maar dan heeft de lezer al heel wat schitterende bladzijden omgeslagen. Er is geen andere Nederlandse schrijver die de lat zo hoog legt en gecompliceerde thema’s belicht vanuit een Europees-Aziatisch historisch perspectief. Jan Van Aken is voor de duivel nog niet bang.

Jan Van Aken
De Ommegang
Querido
627 pagina’s
€ 22,50