Geschiedenis.nl

De Prins van Waterloo, Wellington, speelde tussen 1813 en 1815 een hoofdrol als boegbeeld van de geallieerde landen Pruisen, Engeland, Oostenrijk en Rusland. De situatie zoals die ruim 25 jaar in Europa had geduurd met dreigingen en oorlog door Frankrijk mocht niet meer terugkeren. Napoleon was verslagen en veilig opgeborgen op St Helena.

Op het Congres van Wenen, werden de hoofdlijnen van het herstel al uitgezet. Restauratie, terugkeer naar de politiek situatie van voor 1792, was een van de hoofddoelen. Evenwicht in Europa opdat er geen oorlog of revolutie meer kon uitbreken. Het bonte gezelschap van duizenden diplomaten nam er de tijd voor met vele danspartijen ("(het Congres danst, maar komt niet vooruit", schreef een Oostenrijkse vertegenwoordiger ter plekke). Ondertussen was Napoleon uit zijn eerste ballingsoord ontsnapt, maar werd al snel definitief verslagen bij Waterloo. Opmerkelijk is de aanwezigheid van Frankrijk op dit congres. Talleyrand mocht als verliezende partij meepraten. En dat was een belangrijk en wijs besluit. Helaas was dit congres ook de bron van het imperialisme.

Wat kreeg Wellington allemaal voor zijn kiezen? Frankrijk was na 1815 door de geallieerde landen gedeeltelijk bezet, het land lag spreekwoordelijk in puin en er waren nog genoeg handlangers van Napoleon die een nieuwe regering omver konden werpen. Aan de andere kant moest Wellington ook de geallieerde leiders in toom houden. Napoleon laten executeren of Frankrijk zware herstelbetalingen opleggen leek niet de juiste weg naar vrede.

Wellington had na de slag bij Waterloo een reeks problemen op te lossen. Aanstelling van de nieuwe machthebbers in Frankrijk, afrekenen met de familie van Napoleon en hun aanhangers, vaststellen van een redelijke schadeloosstelling en de financiering daarvan, het bouwen van een reeks forten door België, zodat een eventueel nieuw Frans offensief vertraagd zou worden en de geallieerden hun legers tijdig konden mobiliseren. Ook werd het paspoort ingevoerd. Het lukte de geallieerden de Franse stabiliteit te bewaren die zo doorslaggevend werd geacht voor het naoorlogse Concert van Europa. De geallieerden richtten een gemeenschappelijke raad op om vrijwel constant met elkaar op de uitvoering en naleving van de vredesplannen toe te zien. En daarmee liepen ze vooruit op de 20e eeuw met de Volkenbond en Verenigde Naties als opvolgende organisaties die zich bezig hielden met de veiligheid en vrede van de wereld.

De Graaf, hoogleraar 'Geschiedenis van de internationale betrekkingen' aan de universiteit Utrecht en een bekende tv-persoonlijkheid, onderzoekt de geschiedenis van het terrorisme, oorlog en geweld. Ze heeft met dit boek zeer uitgebreid beschreven hoe Europa gezamenlijk en voor het eerst de strijd aanging tegen terreur met als resultaat een aantal veilige jaren.

Helaas hadden de machthebbers daar 100 jaar later geen oog voor de uitkomsten van het Congres, zoals blijkt uit de De Vrede van Versailles na de Eerste Wereldoorlog. Twintig jaar later brak er een nog grotere oorlog uit, die mede het gevolg was van de bepalingen van Versailles. De geallieerden pakten het in 1945 weer beter op. Deze grote lijn ontbreekt overigens in het boek. Wel wordt genoemd dat Pruisen de Franse provincies Elzas en Lotharingen als veiligheidszone wilde inlijven (hetgeen overigens niet gebeurde). Maar de relatie met de Frans-Duitse oorlog en de Eerste Wereldoorlog wordt niet gelegd. 

Het boek bevat, behalve een uitgebreid notenapparaat en een literatuurlijst ook kaarten, kleurenafbeeldingen en een begrippenlijst met jaartallen. Het zakelijke gedeelte wordt verluchtigd met anekdotes. Desondanks leest het boek niet zo vlot. Soms gaat De Graaf te diep op de onderwerpen in, waardoor de vaart eruit gaat en het verhaal aan spanning verliest. Het boek is bedoeld voor studenten geschiedenis en natuurlijk voor iedereen die zich in de Europese politiek van de jaren 1815-1820 wil verdiepen.

Hoe Europa veilig werd na Napoleon
Beatrice de Graaf
Prometheus
2018
In hardcover  en paperback
510 bladzijden
Prijs: 28,99 (19,99 als paperback)
ISBN: 9789035144583